Biblia w rok – 26 sierpnia

Czytania na 26 sierpnia
1 Księga Machabejska 13 – 14
Księga Przysłów 28
List do Hebrajczyków 13

*****

1 Księga Machabejska 13 – 14

SZYMON

Szymon wodzem

¹ Szymon dowiedział się, że Tryfon zebrał liczne wojsko w tym celu, aby iść do ziemi judzkiej i zniszczyć ją. ² Ponieważ zaś widział, że lud jest pełen lęku i bojaźni, udał się do Jerozolimy i zwołał lud, ³ a dodając im odwagi, mówił: „Wy sami wiecie, ile ja, moi bracia i rodzina mojego ojca uczyniliśmy dla Prawa i świątyni, oraz ile było walk i trudów, które ponieśliśmy. ⁴ Dlatego wszyscy moi bracia zginęli za Izraela. Pozostałem tylko ja sam jeden. ⁵ Teraz zaś, gdy nadszedł czas wielkich utrapień, bynajmniej nie będę chronił mego życia. Nie jestem bowiem lepszy od swoich braci. ⁶ Przeciwnie – mścić się będę za swój naród, za świątynię, za żony i dzieci wasze. Wszystkie bowiem narody związały się nienawiścią przeciwko nam i chcą nas zetrzeć”.
⁷ Gdy lud usłyszał te słowa, na nowo rozpaliła się w nim odwaga ⁸ i donośnym głosem tak mu odpowiedział: „Ty jesteś naszym wodzem w miejsce swych braci Judy i Jonatana. ⁹ Prowadź naszą wojnę! Cokolwiek nam rozkażesz – wykonamy”.
¹⁰ Wtedy zebrał on wszystkich ludzi zdolnych do noszenia broni, a potem z wielkim poświęceniem wykończył mury Jerozolimy i wokoło ją obwarował. ¹¹ Do Jafy zaś posłał Jonatana, syna Absaloma, z dość dużym oddziałem wojska. Ten zaś wypędził tych, którzy w niej przebywali, a sam w niej pozostał.

Śmierć Jonatana

¹² Tryfon razem z licznym wojskiem wyruszył z Ptolemaidy do ziemi judzkiej. Jonatan był z nim jako więzień. ¹³ Szymon zaś rozłożył swój obóz koło Adidy na brzegu równiny. ¹⁴ Gdy Tryfon dowiedział się, że Szymon stanął w miejsce swego brata Jonatana i że zamierza stoczyć z nim bitwę, ¹⁵ wysłał do niego poselstwo z oznajmieniem: „Zatrzymaliśmy twego brata Jonatana w sprawie pieniędzy, które z racji swego urzędu był winien królewskiej kasie. ¹⁶ Prześlij więc teraz sto talentów srebra i dwóch spośród jego synów jako zakładników, aby przypadkiem po uwolnieniu nie odstąpił od nas. Wtedy go uwolnimy”.
¹⁷ Szymon wiedział, że podstępnie do niego mówią. Posłał jednak pieniądze i chłopców, by wśród ludu nie wzniecić przeciwko sobie wielkiej nienawiści. ¹⁸ Mówiliby bowiem: „Zginął dlatego, że nie posłał mu pieniędzy i chłopców”. ¹⁹ Posłał więc chłopców i sto talentów, ale tamten złamał swoje słowo i Jonatana nie wypuścił.
²⁰ Potem Tryfon wyruszył z zamiarem wejścia do kraju i zniszczenia go. Przeszli okrężną drogą do Adory. Szymon zaś ze swoim wojskiem zagradzał mu drogę w każdym miejscu, przez które przechodził. ²¹ Załoga zamku wysłała do Tryfona poselstwo z prośbą, aby przybył do nich przez pustynię i przysłał im żywności. ²² Tryfon całą swoją konnicę przygotował do drogi. Tej nocy jednak spadło bardzo wiele śniegu, do tego stopnia, że z powodu śniegu nie mógł się tam udać. Wyruszył więc i udał się do Gileadu. ²³ W pobliżu Baskama zamordował Jonatana i został on tam pochowany. ²⁴ Następnie Tryfon wycofał się i powrócił do swojej krainy.

Grobowiec Machabeuszów

²⁵ Szymon rozkazał zabrać kości swego brata Jonatana i pochować go w Modin, mieście swych ojców. ²⁶ Cały Izrael okazywał po nim wielki żal i opłakiwał go przez długi czas. ²⁷ Szymon zaś na grobie swego ojca i swych braci wybudował pomnik tak wysoki, że z daleka można go było zobaczyć – pomnik, który z jednej i drugiej strony był wyłożony ciosowymi kamieniami. ²⁸ Ponadto zaś wystawił siedem piramid, jedną obok drugiej: dla ojca, dla matki i dla czterech braci. ²⁹ Wokoło nich jako ozdobę wybudował wysokie kolumny, a na kolumnach na wieczną pamiątkę umieścił zbroję, obok zaś zbroi wyryto okręty, tak żeby mogli je zobaczyć ci, którzy będą płynęli po morzu. ³⁰ To jest pomnik grobowy, który wybudował w Modin, a który stoi do dnia dzisiejszego.

Ogłoszenie niezależności Judei

³¹ Tryfon zaś używał podstępów w stosunku do młodego króla Antiocha, a potem go zamordował. ³² W jego miejsce sam ogłosił się królem i włożył sobie na głowę diadem Azji, a krajowi przyniósł wielkie nieszczęście. ³³ Szymon tymczasem budował w Judei twierdze, umacniał je potężnymi wieżami, wysokimi murami, bramami i zasuwami. W twierdzach składał zapasy żywności. ³⁴ Szymon także dobrał ludzi i posłał ich do króla Demetriusza, aby kraj zwolnił od podatków. Bo czynami Tryfona były tylko grabieże. ³⁵ Król zaś Demetriusz posłał do niego te słowa i dał mu pisemną odpowiedź następującym listem: ³⁶ „Król Demetriusz arcykapłanowi i przyjacielowi królów, Szymonowi, starszyźnie oraz całemu narodowi żydowskiemu – pozdrowienie. ³⁷ Otrzymaliśmy złotą koronę i palmową gałąź, które przysłaliście. Jesteśmy też gotowi zawrzeć z wami całkowity pokój, a także napisać do urzędników, aby nie ściągali z was tego, co już zostało darowane. ³⁸ To wszystko bowiem, co postanowiliśmy w stosunku do was, będzie obowiązywało, i twierdze, które wybudowaliście, będą należały do was. ³⁹ Zapewniamy wam darowanie przeoczeń i wykroczeń aż do dnia dzisiejszego, tak samo zwalniamy was od podatku koronnego, który jeszcze jesteście winni, a jeżeli jeszcze w Jerozolimie są jakieś podatki do zapłacenia, niech już nie będą płacone! ⁴⁰ Jeżeli między wami są zdatni do zaciągnięcia się w poczet naszej służby przybocznej, niech się zaciągają! Pomiędzy nami niech będzie pokój!”
⁴¹ W roku więc sto siedemdziesiątym pogańskie jarzmo zostało zdjęte z Izraela, ⁴² a lud na dokumentach i na umowach zaczął pisać: „W pierwszym roku Szymona, wielkiego arcykapłana, wodza i zwierzchnika Żydów”.

Zdobycie Gezer i Akry

⁴³ W tym czasie rozłożył on swój obóz koło Gezer i otoczył je swoim wojskiem. Potem wybudował wieżę oblężniczą i przyprowadził ją pod miasto, w wieży miejskiej zrobił wyłom i zdobył ją. ⁴⁴ Załoga wieży oblężniczej dostała się do miasta, w mieście więc powstał wielki popłoch. ⁴⁵ Mieszkańcy miasta razem ze swoimi żonami i dziećmi wchodzili na mury, rozdzierali szaty, krzyczeli i błagali Szymona, żeby im podał prawicę. ⁴⁶ Mówili: „Postępuj z nami nie według naszych nieprawości, ale według swojego miłosierdzia!”
⁴⁷ Szymon dał się im ubłagać i nie walczył już przeciwko nim. Wypędził ich jednak z miasta i oczyścił domy, w których znajdowały się bożki, i wtedy dopiero odbył swój wjazd do niego przy śpiewie hymnów i pochwalnych pieśni. ⁴⁸ Wszelką nieczystość wyrzucił stamtąd, a osiedlił ludzi, którzy zachowywali Prawo. Potem zaś umocnił miasto i wybudował w nim dla siebie mieszkanie.
⁴⁹ Tym, którzy byli na zamku w Jerozolimie, nie pozwolono utrzymywać żadnych stosunków z krajem, nie pozwolono im kupować ani sprzedawać. Cierpieli więc bardzo wielki głód, a nawet wielu z nich zmarło z głodu. ⁵⁰ Prosili więc Szymona, żeby im podał prawicę. Podał więc im, ale wypędził ich stamtąd, a zamek oczyścił z wszelkiej nieczystości. ⁵¹ Dnia dwudziestego trzeciego miesiąca drugiego roku sto siedemdziesiątego pierwszego weszli do zamku przy śpiewie pieśni, z palmowymi gałęziami w rękach. Grano na harfach, na cymbałach, na lirach, [śpiewano] hymny i pieśni, bo wielki nieprzyjaciel został usunięty spośród Izraela. ⁵² Szymon postanowił, że ten dzień będzie się obchodziło każdego roku z radością. Potem umocnił on świątynną górę, która jest obok zamku, i zamieszkał tam razem ze swoimi ludźmi.
⁵³ Gdy Szymon przekonał się, że jego syn Jan jest już dojrzałym mężczyzną, złożył na niego dowództwo nad wszystkimi wojskami. Mieszkał on w Gezer.

Demetriusz II w niewoli

¹ W roku sto siedemdziesiątym drugim król Demetriusz zebrał swoje wojska i udał się do Medii w tym celu, aby zdobyć sobie pomoc na wojnę przeciwko Tryfonowi. ² Gdy Arsakes, król Persji i Medii, dowiedział się, że Demetriusz wszedł na jego ziemie, posłał jednego ze swych dowódców z poleceniem, aby pochwycił go żywego. ³ Ten zaś poszedł, pokonał wojsko Demetriusza, jego samego pochwycił i przyprowadził do Arsakesa, a ten wtrącił go do więzienia.

Pieśń ku czci Szymona

⁴ Jak długo Szymon żył, w kraju panował pokój.
Starał się on dla swojego narodu o to, co dobre.
Władanie jego im się podobało,
a także chwała jego – po wszystkie dni.
⁵ Przy całej swej chwale zdobył Jafę na port
i uczynił przystęp do wysp zamorskich,
⁶ rozszerzył granice swojego narodu
i objął władzę nad krajem.
⁷ Zabrał wielką liczbę niewolników,
opanował Gezer, Bet-Sur i zamek,
usunął stamtąd wszelką nieczystość,
a nie było takiego, kto by mu się sprzeciwił.
⁸ Spokojnie uprawiali swą ziemię,
a ziemia wydawała plony,
drzewa zaś na polu – owoce.
⁹ Starcy siedzieli na ulicach,
wszyscy opowiadali o szczęściu,
młodzieńcy zaś przywdziewali wspaniałe szaty i wojenne zbroje.
¹⁰ Miastom dostarczał żywności
i odbudowywał je, żeby były twierdzami,
do tego stopnia, że imię jego z chwałą
było wspominane aż na krańcach ziemi.
¹¹ Swojemu krajowi zapewnił pokój,
a Izrael cieszył się bardzo i radował.
¹² Każdy zasiadł w cieniu swojej winnicy i figowego drzewa,
i nie było takiego, kto by ich strachem napełniał.
¹³ W kraju nie pozostał żaden nieprzyjaciel,
a królowie w tych czasach zostali starci.
¹⁴ On był podporą dla wszystkich słabych ze swojego ludu,
pełen gorliwości o Prawo
wypędził wszystkich bezbożnych i złych;
¹⁵ podniósł chwałę świątyni
i pomnożył świątynne naczynia.

Przymierze z Rzymem i Spartą

²⁴ Potem Szymon wysłał do Rzymu Numeniusza z wielką złotą tarczą wagi tysiąca min, aby utrwalić z nimi przymierze.
¹⁶ Gdy w Rzymie, a nawet w Sparcie, dowiedziano się, że Jonatan umarł, zasmucono się bardzo. ¹⁷ Gdy jednak dowiedzieli się, że na jego miejsce arcykapłanem został jego brat Szymon i że on rządzi krajem i miastami, które są w nim zbudowane, ¹⁸napisali do niego na tablicach z brązu, że chcą z nim odnowić tę przyjaźń i to przymierze, które zostało zawarte z jego braćmi: Judą i Jonatanem. ¹⁹ Odczytane one zostały wobec zgromadzenia w Jerozolimie.
²⁰ A oto odpis listu, który przysłali Spartanie: „Władcy Spartan razem z miastem arcykapłanowi Szymonowi, starszyźnie, kapłanom i pozostałemu ludowi żydowskiemu, swoim braciom – pozdrowienie. ²¹ Posłowie, którzy zostali wysłani do naszego ludu, opowiedzieli nam o waszej chwale i czci. Ucieszyliśmy się więc bardzo z ich przybycia. ²² To zaś, co oni powiedzieli, tak zapisaliśmy w uchwałach ludu: Posłowie żydowscy, Numeniusz, syn Antiocha, i Antypater, syn Jazona, przybyli do nas, aby odnowić zawartą z nami przyjaźń. ²³ Lud zaś postanowił, że należy przyjąć posłów uroczyście, a odpis tego, co powiedzą, umieścić w księgach przeznaczonych dla ludu, aby lud Spartiatów zachował pamięć o nich. Odpis tego zrobiono dla arcykapłana Szymona”.

Dokument ku czci Szymona

²⁵ Gdy lud usłyszał o tych sprawach, powiedział: „W jaki sposób odwdzięczymy się Szymonowi i jego synom? ²⁶ On sam stał się mężnym człowiekiem, a także jego bracia i dom jego ojca. Wrogów wypędził spośród Izraela i zapewnił mu wolność”. Spisali więc to na tablicach z brązu i umieścili na kolumnach na górze Syjon.
²⁷ A oto odpis dokumentu: „Dnia osiemnastego miesiąca Elul, w roku sto siedemdziesiątym drugim, w trzecim roku wielkiego arcykapłana Szymona, zwierzchnika ludu Bożego, ²⁸ na wielkim zgromadzeniu kapłanów, ludu, zwierzchników narodu i starszyzny kraju podano nam do wiadomości: ²⁹ W wielu walkach, które nawiedzały kraj, Szymon, syn Matatiasza, kapłan z synów Joariba, oraz jego bracia narażali się na niebezpieczeństwo i stawiali opór wrogom swojego narodu w tym celu, aby w poszanowaniu były świętości jego i Prawo. W ten sposób wiele chwały przyczynili swojemu narodowi. ³⁰ Jonatan zgromadził swój naród, został arcykapłanem, aż został przyłączony do swoich przodków. ³¹ Gdy nieprzyjaciele chcieli wkroczyć do jego kraju, ażeby zniszczyć go i wyciągnąć ręce po jego świętości, ³² wtedy przeciwstawił się Szymon i walczył w obronie swojego ludu, a nawet oddał dużą część swojego majątku, ażeby uzbroić żołnierzy należących do wojska swego narodu i żeby im żołd wypłacić. ³³ Obwarował on judzkie miasta, a także Bet-Sur, które leży na granicach Judei, gdzie poprzednio była broń nieprzyjaciół. Umieścił tam załogę z żydowskich żołnierzy. ³⁴ Obwarował również Jafę, która leży nad morzem, a także Gezer, które leży na granicach Azotu. Poprzednio mieszkali tam nieprzyjaciele, ale on osiedlił w nim Żydów i dał im wszystko, co było im potrzebne do podniesienia ich dobrobytu. ³⁵ Lud widział wiarę Szymona i chwałę, której chciał przyczynić swojemu narodowi, ustanowili go więc swoim władcą i arcykapłanem w nagrodę za to wszystko, czego dokonał, za sprawiedliwość, za wiarę, której strzegł w swoim narodzie. Wszelkim bowiem sposobem zabiegał o to, żeby lud swój wywyższyć. ³⁶Za jego życia i przez jego ręce udało się wypędzić pogan z ich kraju i tych, którzy przebywali w Mieście Dawidowym w Jerozolimie. Wybudowali oni bowiem sobie zamek, a z niego robili wypady, świątynię wokoło bezcześcili, a przez to bardzo uwłaczali jej czystości. ³⁷ Osadził w nim żydowskich żołnierzy i wzmocnił go jeszcze, aby był obroną dla kraju i dla miasta. Ponadto podwyższył mury Jerozolimy. ³⁸ Tak samo król Demetriusz w nagrodę za to potwierdził mu stanowisko arcykapłana,³⁹ zamianował go jednym ze swoich przyjaciół i uczcił go wielkim odznaczeniem. ⁴⁰ Dowiedział się bowiem, że Rzymianie nazywają Żydów przyjaciółmi, sprzymierzeńcami i braćmi, i że posłów Szymona przyjęli z honorami, ⁴¹ że Żydzi i kapłani postanowili, iż Szymon będzie ich władcą i arcykapłanem na wieki, tak długo, aż powstanie wiarygodny prorok, ⁴² że będzie ich wodzem; że on będzie się troszczył o świątynię i wyznaczał urzędników, czuwających nad ich robotami publicznymi, nad krajem, wojskiem i twierdzami; ⁴³ że będzie się troszczył o świętości; że wszyscy mu będą posłuszni; że jego imieniem będą znaczone wszystkie umowy spisywane w kraju, i że będzie się ubierał w purpurę i złoto. ⁴⁴ Nikomu spośród ludu ani spomiędzy kapłanów nie wolno odmówić znaczenia ani jednemu z tych przepisów, ani przeciwstawić się jego zarządzeniom. Bez jego pozwolenia nie wolno zwoływać zgromadzenia w obrębie kraju, ubierać się w purpurę ani używać złotej sprzączki.⁴⁵ Każdy, kto uczyni coś przeciwko temu rozporządzeniu lub odmówi znaczenia któremu z tych przepisów, zasłuży na karę”.
⁴⁶ Cały lud uznał za słuszne pozwolić Szymonowi postępować zgodnie z tym, co zostało wyżej powiedziane. ⁴⁷ Szymon zaś zgodził się i wyraził swoją gotowość pełnienia czynności arcykapłana, wodza i etnarchy Żydów i kapłanów oraz stania na czele wszystkich.
⁴⁸ Postanowiono też, że dokument ten będzie wyryty na tablicach z brązu i będzie umieszczony na świątynnym murze na widocznym miejscu. ⁴⁹ Odpis zaś tych uchwał polecili złożyć w skarbcu, ażeby Szymon i jego synowie mieli go pod ręką.

Księga Przysłów 28

¹ Ucieka występny, choć go nikt nie goni,
lecz prawy jest ufny jak młody lew.
² Przez zbrodnie kraju wielu jest władców,
lecz ktoś mądry i roztropny trwały ład zapewni.
³ Występny, co biednych uciska,
jest jak ulewa, co chleba nie daje.
⁴ Kto gardzi Prawem, chwali grzesznika,
kto strzeże Prawa, jemu przeciwny.
⁵ źli ludzie nie rozumieją prawości,
a którzy szukają Pana, pojmą ją całą.
⁶ Więcej wart biedak, co żyje uczciwie,
niż bogacz o drogach krętych.
⁷ Kto Prawa się trzyma, ten mądrym jest synem,
przyjaciel rozwiązłych hańbi swego ojca.
⁸ Odsetką i lichwą powiększać majątek –
to zbierać dla tych, co miłosierni dla biednych.
⁹ Kto ucho odwraca, by Prawa nie słyszeć,
tego nawet modlitwa jest wstrętna.
¹⁰ Kto prawych sprowadza na drogę występku,
i sam też we własny dół wpadnie;
dziedzictwem zaś czystych będzie dobro.
¹¹ Mądry jest bogacz w swych oczach,
lecz przejrzał go biedak rozumny.
¹² Wielka jest radość, gdy prawi zwyciężą;
gdy górą przewrotni, każdy się chowa.
¹³ Nie zazna szczęścia, kto błędy swe ukrywa;
kto je wyznaje, porzuca – ten miłosierdzia dostąpi.
¹⁴ Szczęśliwy mąż, gdy stale trwa w bojaźni;
kto serce zatwardza – wpadnie w nieszczęście.
¹⁵ Lwem ryczącym, zgłodniałym niedźwiedziem
jest władca występny nad biednym ludem.
¹⁶ Książę ubogi w rozsądek bogaty jest w zdzierstwo,
kto zysków nieprawych nie znosi, dni swe przedłuża.
¹⁷ Gdy człowiek zmazany krwią ludzką
ucieka aż do grobu – niech go nie wstrzymują!
¹⁸ Kto żyje uczciwie – będzie ocalony;
kto przewrotnie chodzi dwiema drogami,
zapewne na jednej z nich zginie.
¹⁹ Kto ziemią uprawia, nasyci się chlebem;
kto ściga ułudę, nasyci się nędzą.
²⁰ Uczciwy cieszy się błogosławieństwem,
kto się chce szybko wzbogacić, nie ujdzie kary.
²¹ źle gdy kto się kieruje względami na osobę;
człek za kęs chleba popełni przestępstwo.
²² Człowiek o złym oku jest chciwy bogactwa,
a nie wie, że bieda przyjdzie na niego.
²³ Kto kogoś strofuje, w końcu łaski znajdzie
bardziej niż język, co schlebia.
²⁴ Kto ojca lub matkę ograbia
mówiąc: „To nie grzech”,
jest wspólnikiem zbójcy.
²⁵ Chciwiec spory wywołuje,
kto ufa Panu – będzie nasycony.
²⁶ Kto swemu sercu ufa – ten głupi;
kto żyje w mądrości – znajdzie ocalenie.
²⁷ Kto daje ubogim – nie zazna biedy;
kto na nich zamyka oczy, zbierze wiele przekleństw.
²⁸ Gdy górą przewrotni – ukrywa się każdy;
gdy giną – mnożą się prawi.

List do Hebrajczyków 13

¹ Niech trwa braterska miłość. ² Nie zapominajmy też o gościnności, gdyż przez nią niektórzy, nie wiedząc, aniołom dali gościnę. ³ Pamiętajcie o uwięzionych, jakbyście byli sami uwięzieni, i o tych, co cierpią, bo i sami jesteście w ciele. ⁴ We czci niech będzie małżeństwo pod każdym względem i łoże nieskalane, gdyż rozpustników i cudzołożników osądzi Bóg. ⁵ Postępowanie wasze niech będzie wolne od chciwości na pieniądze: zadowalajcie się tym, co macie. Sam bowiem powiedział:
Nie opuszczę cię ani pozostawię.
⁶ Śmiało więc mówić możemy:
Pan jest wspomożycielem moim, nie ulęknę się,
bo cóż może mi uczynić człowiek?
⁷ Pamiętajcie o swych przełożonych, którzy głosili wam słowo Boże, i rozpamiętując koniec ich życia, naśladujcie ich wiarę! ⁸ Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam także na wieki. ⁹ Nie dajcie się uwieść różnym i obcym naukom, dobrze bowiem jest wzmacniać serce łaską, a nie pokarmami, które nie przynoszą korzyści tym, co się o nie ubiegają. ¹⁰ Mamy ołtarz, z którego nie mają prawa spożywać ci, którzy służą przybytkowi. ¹¹ Ciała bowiem tych zwierząt, których krew arcykapłan wnosi do świątyni jako ofiarę przebłagalną, pali się poza obozem. ¹² Dlatego i Jezus, aby krwią swoją uświęcić lud, poniósł mękę poza miastem. ¹³ Również i my wyjdźmy do Niego poza obóz, dzieląc z Nim Jego urągania. ¹⁴ Nie mamy tutaj trwałego miasta, ale szukamy tego, które ma przyjść. ¹⁵ Przez Niego więc składajmy Bogu ofiarę czci ustawicznie, to jest owoc warg, które wyznają Jego imię. ¹⁶ Nie zapominajcie o dobroczynności i wzajemnej więzi, gdyż cieszy się Bóg takimi ofiarami. ¹⁷ Bądźcie posłuszni waszym przełożonym i bądźcie im ulegli, ponieważ oni czuwają nad duszami waszymi i muszą zdać sprawę z tego. Niech to czynią z radością, a nie ze smutkiem, bo to nie byłoby dla was korzystne.

Końcowe zachęty, pozdrowienia i błogosławieństwa

¹⁸ Módlcie się za nas, jesteśmy bowiem przekonani, że mamy czyste sumienie, starając się we wszystkim dobrze postępować. ¹⁹ Jeszcze goręcej was proszę o spowodowanie tego, bym co rychlej został wam przywrócony. ²⁰ Bóg zaś pokoju, który na mocy krwi przymierza wiecznego wywiódł spomiędzy zmarłych Wielkiego Pasterza owiec, Pana naszego Jezusa, ²¹ niech was uzdolni do wszelkiego dobra, byście czynili Jego wolę, sprawując w was, co miłe jest w oczach Jego, przez Jezusa Chrystusa, któremu chwała na wieki wieków! Amen. ²² Proszę zaś was bracia: Przyjmijcie to słowo zachęty, bo napisałem wam bardzo krótko. ²³ Wiedzcie, że brat nasz, Tymoteusz został zwolniony. Jeśli tylko wnet przybędzie, z nim razem zobaczę was. ²⁴Pozdrówcie wszystkich waszych przełożonych i wszystkich świętych! Pozdrawiają was [bracia] z Italii. ²⁵ Łaska z wami wszystkimi! Amen.