Biblia w rok – 9 października

Czytania na 9 października
Księga Jeremiasza 3 – 4
Księga Psalmów 106,23-48
Ewangelia wg św. Łukasza 22

*****

Księga Jeremiasza 3 – 4

Czy Izrael-Odstępca może powrócić?

¹ Jeżeli mąż porzuci swą żonę,
a ona odejdzie od niego
i poślubi innego męża,
czy może on jeszcze do niej wrócić?
Czy ta ziemia
nie została całkowicie zbezczeszczona?
A ty, coś z wielu przyjaciółmi cudzołożyła,
masz wrócić do Mnie? – wyrocznia Pana.
² Podnieś oczy na pagórki i patrz:
gdzie jest miejsce, na którym nie dopuszczałaś się nierządu?
Na drogach siadywałaś, [czekając] na nich,
jak Arab na pustyni,
i zbezcześciłaś ziemię
swym nierządem i swą przewrotnością.
³ Ustały zimowe ulewy
i deszcze wiosenne nie spadły;
mimo to miałaś nadal czoło niewiasty cudzołożnej –
nie chciałaś się zawstydzić.
⁴ Czy nawet wtedy nie wołałaś do Mnie: „Mój Ojcze!
Tyś przyjacielem mojej młodości!
⁵ Czy będziesz się gniewał na wieki
albo na zawsze żywił urazę?”
Tak mówiłaś,
a popełniałaś przewrotności i udawało się tobie”.

Izrael i Juda

⁶ Rzekł do mnie Pan za dni króla Jozjasza: „Czy widziałeś, co zrobił Izrael-Odstępca? Chodził na każdą wysoką górę i pod każde zielone drzewo i uprawiał tam nierząd. ⁷ Pomyślałem: Po tym wszystkim, co uczynił, powróci on do Mnie; ale nie powrócił. I zobaczyła to niegodziwa siostra jego, Juda. ⁸ Zobaczyła, że za wszystkie czyny nierządne, jakie popełnił Izrael-Odstępca, odrzuciłem go, dając mu list rozwodowy. Lecz nie zatrwożyła się niegodziwa siostra jego; poszła także i ona cudzołożyć. ⁹ Przez lekkomyślność swoją stała się cudzołożnicą i zbezcześciła ziemię, dopuszczając się nierządu z kamieniem i drzewem. ¹⁰ Także z tego wszystkiego nie nawróciła się do Mnie niegodziwa siostra jego, Juda, całym sercem, lecz pozornie – wyrocznia Pana”.
¹¹ Wtedy Pan powiedział do mnie:
„Izrael-Odstępca okazał się sprawiedliwszy
niż niegodziwy Juda.

Wezwanie do powrotu i obietnica zbawienia

¹² Idź i głoś następujące słowa ku północy:
Wróć, Izraelu-Odstępco – wyrocznia Pana.
Nie okażę wam oblicza surowego,
bo miłosierny jestem – wyrocznia Pana –
nie będę pałał gniewem na wieki.
¹³ Tylko uznaj swoją winę,
że zbuntowałaś się przeciw Panu, Bogu swemu,
i włóczyłaś się po wszystkich drogach [ku obcym] –
pod każdym zielonym dębem,
a głosu mojego nie słuchałaś – wyrocznia Pana.
¹⁴ Wróćcie, synowie wiarołomni – wyrocznia Pana – bo jestem Panem waszym i przyjmę was, po jednym z każdego miasta, po dwóch z każdego rodu, by zaprowadzić na Syjon. ¹⁵ I dam wam pasterzy według mego serca, by was paśli rozsądnie i roztropnie. ¹⁶ A gdy się rozmnożycie i wydacie liczne potomstwo na ziemi w tamtych dniach – wyrocznia Pana – nikt nie będzie już mówił: „Arka Przymierza Pańskiego!” Nikt już nie będzie o niej myślał ani jej wspominał, odczuwał jej braku, ani też nie uczyni nowej. ¹⁷ W tamtych czasach Jerozolima będzie się nazywała Tronem Pana. Zgromadzą się w niej wszystkie narody w imię Pana i nie będą już postępowały według zatwardziałości swych przewrotnych serc. ¹⁸ W owych dniach pójdzie dom Judy do domu Izraela i przyjdą zgodnie z kraju północnego do ziemi, którą dałem na dziedzictwo waszym przodkom.

Wiarołomny naród

¹⁹ Ja zaś powiedziałem sobie: Jakże chciałbym cię zaliczyć do synów
i dać ci przepiękną ziemię,
najwspanialszą pośród posiadłości narodów!
Myślałem: będziesz Mnie nazywał: „Mój Ojcze!”
i nie odwrócisz się ode Mnie.
²⁰ Ale jak niewiasta nie dotrzymuje wiary swemu oblubieńcowi,
tak nie dotrzymaliście Mi wiary wy, domu Izraela – wyrocznia Pana”.

Wezwanie pokutne

²¹ „Posłuchaj, na wyżynach daje się słyszeć
pełen błagania lament synów Izraela,
iż skazili przewrotnością swe postępowanie,
zapomnieli o Panu, Bogu swoim.
²² Powróćcie, zbuntowani synowie,
uleczę wasze odstępstwa.
„Oto jesteśmy, przychodzimy do Ciebie,
bo jesteś Panem, Bogiem naszym.
²³ Rzeczywiście, zwodnicze są wyżyny
i tumult na górach.
Rzeczywiście, w Panu, Bogu naszym,
jest zbawienie Izraela.
²⁴ Baal pochłaniał od zarania naszej młodości
owoc pracy naszych przodków,
ich drobną trzodę i bydło,
ich synów i córki.
²⁵ Leżeć musimy w hańbie
i wstyd nas okrywa,
bo zgrzeszyliśmy wobec Pana, Boga naszego,
my i przodkowie nasi,
począwszy od młodości aż do dziś;
nie słuchaliśmy głosu Pana, Boga naszego”.

Poprawa warunkiem przebaczenia

¹ „Jeżeli chcesz powrócić, Izraelu,
– wyrocznia Pana –
możesz do Mnie powrócić;
a jeżeli oddalisz swe bóstwa,
nie potrzebujesz się błąkać z dala ode Mnie.
² A jeżeli będziesz przysięgał: „Na życie Pana”
zgodnie z prawdą, słusznie i sprawiedliwie,
narody będą sobie błogosławić przez ciebie
i będą się tobą chlubić.
³ Bo tak mówi Pan do ludzi z Judy
i [mieszkańców] Jerozolimy:
Wykarczujcie swoje karczowiska
i nie rzucajcie nasienia w ciernie.
⁴ Obrzeżcie się ze względu na Pana
i odrzućcie napletki serc waszych,
mężowie Judy i mieszkańcy Jerozolimy,
bo inaczej gniew mój wybuchnie jak płomień
i będzie płonął, a nikt nie będzie go mógł ugasić
z powodu waszych przewrotnych uczynków.

Nieprzyjaciel z północy

⁵ Opowiadajcie w Judzie,
ogłoście w Jerozolimie!
Dmijcie w trąby w kraju,
wołajcie głośno i mówcie:
„Zbierajmy się i udajmy do miast warownych!”
⁶ Wznieście znak w kierunku Syjonu!
Uciekajcie! Nie zatrzymujcie się!
Sprowadzę bowiem nieszczęście z północy
i wielkie zniszczenie.
⁷ Lew wyruszył ze swego legowiska
i niszczyciel narodów jest w drodze.
Opuścił swoją siedzibę,
by zamienić twój kraj w pustynię.
Miasta twoje zostaną zburzone
i pozbawione mieszkańców.

Wezwanie do pokuty i zapowiedź klęski

⁸ Dlatego przywdziejcie szaty pokutne,
podnieście lament i zawodzenie,
bo nie odwrócił się od nas wielki gniew Pański.
⁹ W owych dniach – wyrocznia Pana –
zabraknie królowi odwagi,
zabraknie i dostojnikom,
kapłanów ogarnie osłupienie,
a prorocy oniemieją.
¹⁰ I powiedzą: „Ach, Panie Boże,
naprawdę zwiodłeś zupełnie ten lud i Jerozolimę,
gdy mówiłeś: Będziecie mieli pokój.
Tymczasem mamy miecz na gardle”.
¹¹ W owym czasie będzie się mówić do ludu tego i do Jerozolimy:
Palący wiatr wyżynny przychodzi z pustyni
na drogę Córy mojego ludu;
nie po to jednak, by przesiewać czy oczyszczać.
¹² Przyjdzie silny wiatr na mój rozkaz.
Teraz Ja także ogłoszę wyrok na nich.
¹³ Oto nadciąga on niby obłoki,
a jak huragan rydwany jego,
szybsze niż orły jego konie”.
Biada nam, bo jesteśmy zgubieni.

Powtórne wezwanie do pokuty

¹⁴ „Oczyść swe serce z nieprawości, Jerozolimo,
abyś została ocalona!
Dokądże będziesz podtrzymywać w sobie
swoje grzeszne myśli?
¹⁵ Bo od strony Dan wieść się rozprzestrzenia,
a z gór Efraima przychodzi zapowiedź klęski.
¹⁶ Ogłoście narodom: „Oto są!”
Dajcie znać do Jerozolimy!
Nieprzyjaciele przybywają z odległego kraju
i podnoszą wrzawę przeciw miastom Judy!
¹⁷ Niby strażnicy pól otaczają ją dokoła,
bo się zbuntowała przeciw Mnie – wyrocznia Pana.
¹⁸ Twoje postępowanie i twoje czyny
sprowadziły to na ciebie.
Twoja nieprawość – jakże jest gorzka,
skoro ogarnia nawet twoje serce!”

Rozpacz Jeremiasza nad klęską Jerozolimy

¹⁹ Moje łono, moje łono! Wić się muszę w boleściach!
Ściany mego serca!
Burzy się we mnie serce –
nie mogę milczeć!
Usłyszałem bowiem dźwięk trąbki,
wrzawę wojenną.
²⁰ „Klęska za klęską” – wieść niesie,
bo uległa spustoszeniu cała ziemia.
Natychmiast zostały zburzone moje namioty,
w mgnieniu oka – moje szałasy.
²¹ Dokądże mam oglądać godła wojenne
i słuchać dźwięku trąb?
²² „Tak, niemądry jest mój naród,
nie uznają Mnie.
Są dziećmi bez rozwagi, nie mają wcale rozsądku.
Mądrzy są w popełnianiu nieprawości,
lecz dobrze czynić nie umieją”.

Skutki najazdu nieprzyjaciela

²³ Spojrzałem na ziemię – oto zupełny bezład;
na niebo – nie ma jego światła.
²⁴ Spojrzałem na góry – oto drżą,
wszystkie wzgórza się chwieją.
²⁵ Spojrzałem – oto nie ma ludzi
i uciekły wszystkie ptaki przestworzy.
²⁶ Spojrzałem – oto ziemia urodzajna stała się pustynią,
wszystkie miasta uległy zniszczeniu
przed Panem, wobec Jego palącego gniewu.
²⁷ To bowiem mówi Pan:
„Cały kraj będzie spustoszony,
ale zagłady nie dopełnię.
²⁸ Dlatego ziemię ogarnie smutek,
a ciemność – niebieskie przestworza.
Bo jak powiedziałem, tak postanowiłem –
nie będę żałował ani nie odstąpię od tego”.
²⁹ Na wołanie: „Jeźdźcy i łucznicy!”
każde miasto rzuca się do ucieczki:
uchodzą w gąszcz leśny,
wdrapują się na skały;
wszystkie miasta są opuszczone,
nie ma w nich żadnego mieszkańca.

Niewczesny żal Jerozolimy

³⁰ A ty, pohańbiona, cóż zamierzasz uczynić?
Chociaż przywdziejesz purpurę,
chociaż ozdobisz się złotymi klejnotami,
a oczy szminką poszerzysz,
na próżno się upiększasz.
Pogardzają tobą zalotnicy,
czyhają na twe życie.
³¹ Tak, słyszę głos niby rodzącej w bólach,
trwożny jęk niby niewiasty rodzącej po raz pierwszy.
To głos Córy Syjonu, która wzdycha i wyciąga dłonie:
„Ach, biada mi,
bo wycieńczona popadam w moc morderców”.

Księga Psalmów 106,23-48

²³ Postanowił ich zatem wytracić,
gdyby nie Mojżesz, Jego wybraniec:
on wstawił się do Niego,
aby gniew Jego odwrócić, by ich nie wyniszczył.
²⁴ I wzgardzili wspaniałą ziemią,
nie uwierzyli Jego słowu.
²⁵ Ale szemrali w swoich namiotach,
nie słuchali głosu Pańskiego.
²⁶ I przysiągł im z ręką podniesioną,
że powali ich na pustyni,
²⁷ że ich potomstwo rozproszy wśród ludów,
że ich rozsypie po krajach.
²⁸ Potem przystali do Baal-Peora,
spożywali z ofiar dla [bogów] umarłych.
²⁹ Drażnili Go swymi postępkami
i spadła na nich plaga.
³⁰ Lecz powstał Pinchas, odbył sąd
i zaraza ustąpiła.
³¹ Uznano mu to za czyn sprawiedliwy
z pokolenia na pokolenie, na zawsze.
³² Rozdrażnili Go znowu przy wodach Meriba;
przez nich nieszczęście spotkało Mojżesza,
³³ bo rozgoryczyli jego ducha
i nierozważnie powiedział swymi wargami.

³⁴ Nie wytracili narodów,
jak im to Pan nakazał.
³⁵ Lecz się zmieszali z poganami
i nauczyli się ich uczynków;
³⁶ poczęli czcić ich bałwany,
które się stały dla nich pułapką.
³⁷ I składali w ofierze swych synów
i swoje córki złym duchom.
³⁸ I krew niewinną przelali:
<krew synów swoich i córek,
które złożyli w ofierze posągom kananejskim>.
I ziemia krwią się skalała,
³⁹ a oni się splamili swoimi czynami
i swoimi występkami dopuścili się wiarołomstwa.
⁴⁰ Gniew Pana zapłonął przeciw Jego ludowi,
tak iż poczuł wstręt do swego dziedzictwa.
⁴¹ I wydał ich w ręce pogan,
a zapanowali nad nimi ich przeciwnicy.
⁴² Ich wrogowie znęcali się nad nimi;
pod ręką ich doznawali ucisku.
⁴³ Wielokrotnie ich uwalniał,
oni zaś sprzeciwiali się Jego planom,
ginęli zatem przez swe nieprawości.
⁴⁴ Lecz wejrzał na ich utrapienie,
gdy wysłuchiwał ich błagań.
⁴⁵ I wspomniał dla ich dobra na swoje przymierze
i pożałował [ich] w swej wielkiej łaskawości.
⁴⁶ I wzbudził dla nich litość
u wszystkich, co ich uprowadzili w niewolę.
⁴⁷ Ratuj nas, Panie, Boże nasz,
zgromadź spośród narodów,
abyśmy wielbili święte imię Twoje
i dumni byli z Twej chwały.

⁴⁸ Błogosławiony Pan, Bóg Izraela,
od wieków na wieki!
A cały lud niech powie: Amen!
Alleluja!

Ewangelia wg św. Łukasza 22

MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE JEZUSA CHRYSTUSA

Spisek przeciw Jezusowi i zdrada Judasza

¹ Nadchodziła uroczystość Przaśników, tak zwana Pascha. ² Arcykapłani i uczeni w Piśmie szukali sposobu, jak by Go zabić, gdyż bali się ludu.
³ Wtedy szatan wszedł w Judasza, zwanego Iskariotą, który był jednym z Dwunastu. ⁴ Poszedł więc i umówił się z arcykapłanami i dowódcami straży, jak ma im Go wydać. ⁵ Ucieszyli się i ułożyli się z nim, że dadzą mu pieniądze. ⁶ On zgodził się i szukał sposobności, żeby im Go wydać bez wiedzy tłumu.

Przygotowanie Paschy

⁷ Tak nadszedł dzień Przaśników, w którym należało ofiarować Paschę. ⁸ Jezus posłał Piotra i Jana z poleceniem: „Idźcie i przygotujcie nam Paschę, byśmy mogli ją spożyć”. ⁹ Oni Go zapytali: „Gdzie chcesz, abyśmy ją przygotowali?” ¹⁰ Odpowiedział im: „Oto gdy wejdziecie do miasta, spotka się z wami człowiek niosący dzban wody. Idźcie za nim do domu, do którego wejdzie, ¹¹ i powiecie gospodarzowi: „Nauczyciel pyta cię: Gdzie jest izba, w której mógłbym spożyć Paschę z moimi uczniami?” ¹² On wskaże wam salę dużą, usłaną; tam przygotujecie”. ¹³ Oni poszli, znaleźli tak, jak im powiedział, i przygotowali Paschę.

Ostatnia Pascha

¹⁴ A gdy nadeszła pora, zajął miejsce u stołu i Apostołowie z Nim. ¹⁵ Wtedy rzekł do nich: „Gorąco pragnąłem spożyć Paschę z wami, zanim będę cierpiał. ¹⁶ Albowiem powiadam wam: Już jej spożywać nie będę, aż się spełni w królestwie Bożym”.
¹⁷ Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie rzekł: „Weźcie go i podzielcie między siebie; ¹⁸ albowiem powiadam wam: odtąd nie będę już pił z owocu winnego krzewu, aż przyjdzie królestwo Boże”.

Ustanowienie Eucharystii

¹⁹ Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: „To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!” ²⁰ Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: „Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana.

Zapowiedź zdrady

²¹ Lecz oto ręka mojego zdrajcy jest ze Mną na stole. ²² Wprawdzie Syn Człowieczy odchodzi według tego, jak jest postanowione, lecz biada temu człowiekowi, przez którego będzie wydany”. ²³ A oni zaczęli wypytywać jeden drugiego, kto by mógł spośród nich to uczynić.

Spór o pierwszeństwo

²⁴ Powstał również spór między nimi o to, który z nich zdaje się być największy. ²⁵ Lecz On rzekł do nich: „Królowie narodów panują nad nimi, a ich władcy przyjmują nazwę dobroczyńców. ²⁶ Wy zaś nie tak [macie postępować]. Lecz największy między wami niech będzie jak najmłodszy, a przełożony jak sługa! ²⁷ Któż bowiem jest większy? Czy ten, kto siedzi za stołem, czy ten, kto służy? Czyż nie ten, kto siedzi za stołem? Otóż Ja jestem pośród was jak ten, kto służy.
²⁸ Wyście wytrwali przy Mnie w moich przeciwnościach. ²⁹ Dlatego i Ja przekazuję wam królestwo, jak Mnie przekazał je mój Ojciec: ³⁰ abyście w królestwie moim jedli i pili przy moim stole oraz żebyście zasiadali na tronach, sądząc dwanaście pokoleń Izraela.

Obietnica dana Piotrowi i zapowiedź jego upadku

³¹ Szymonie, Szymonie, oto szatan domagał się, żeby was przesiać jak pszenicę; ³² ale Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzaj twoich braci”. ³³ On zaś rzekł: „Panie, z Tobą gotów jestem iść nawet do więzienia i na śmierć”. ³⁴ Lecz Jezus odrzekł: „Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dziś kogut, a ty trzy razy wyprzesz się tego, że Mnie znasz”.

Chwila walki

³⁵ I rzekł do nich: „Czy brak wam było czego, kiedy was posyłałem bez trzosa, bez torby i bez sandałów?” Oni odpowiedzieli: „Niczego”. ³⁶ „Lecz teraz – mówił dalej – kto ma trzos, niech go weźmie; tak samo torbę; a kto nie ma, niech sprzeda swój płaszcz i kupi miecz! ³⁷ Albowiem powiadam wam: to, co jest napisane, musi się spełnić na Mnie: Zaliczony został do złoczyńców. To bowiem, co się do Mnie odnosi, dochodzi kresu”. ³⁸ Oni rzekli: „Panie, tu są dwa miecze”. Odpowiedział im: „Wystarczy”.

JEZUS W OGRÓJCU

Modlitwa i trwoga konania

³⁹ Potem wyszedł i udał się, według zwyczaju, na Górę Oliwną: towarzyszyli Mu także uczniowie. ⁴⁰ Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: „Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie”. ⁴¹ A sam oddalił się od nich na odległość jakby rzutu kamieniem, upadł na kolana i modlił się ⁴² tymi słowami: „Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich! Jednak nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie!” ⁴³ Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i umacniał Go. ⁴⁴ Pogrążony w udręce jeszcze usilniej się modlił, a Jego pot był jak gęste krople krwi, sączące się na ziemię. ⁴⁵ Gdy wstał od modlitwy i przyszedł do uczniów, zastał ich śpiących ze smutku. ⁴⁶ Rzekł do nich: „Czemu śpicie? Wstańcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie”.

Pojmanie Jezusa

⁴⁷ Gdy On jeszcze mówił, oto zjawił się tłum. A jeden z Dwunastu, imieniem Judasz, szedł na ich czele i zbliżył się do Jezusa, aby Go pocałować. ⁴⁸ Jezus mu rzekł: „Judaszu, pocałunkiem wydajesz Syna Człowieczego?” ⁴⁹ Towarzysze Jezusa widząc, na co się zanosi, zapytali: „Panie, czy mamy uderzyć mieczem?” ⁵⁰ I któryś z nich uderzył sługę najwyższego kapłana i odciął mu prawe ucho. ⁵¹ Lecz Jezus odpowiedział: „Przestańcie, dosyć!” I dotknąwszy ucha, uzdrowił go. ⁵² Do arcykapłanów zaś, dowódcy straży świątynnej i starszych, którzy wyszli przeciw Niemu, Jezus rzekł: „Wyszliście z mieczami i kijami jak na zbójcę? ⁵³ Gdy codziennie bywałem u was w świątyni, nie podnieśliście rąk na Mnie, lecz to jest wasza godzina i panowanie ciemności”.

JEZUS PRZED SWOIMI SĘDZIAMI

Zaparcie się Piotra

⁵⁴ Schwycili Go więc, poprowadzili i zawiedli do domu najwyższego kapłana. A Piotr szedł z daleka. ⁵⁵ Gdy rozniecili ogień na środku dziedzińca i zasiedli wkoło, Piotr usiadł także między nimi. ⁵⁶ A jakaś służąca, zobaczywszy go siedzącego przy ogniu, przyjrzała mu się uważnie i rzekła: „I ten był razem z Nim”. ⁵⁷ Lecz on zaprzeczył temu, mówiąc: „Nie znam Go, kobieto”. ⁵⁸ Po chwili zobaczył go ktoś inny i rzekł: „I ty jesteś jednym z nich”. Piotr odrzekł: „Człowieku, nie jestem”. ⁵⁹ Po upływie prawie godziny jeszcze ktoś inny począł zawzięcie twierdzić: „Na pewno i ten był razem z Nim; jest przecież Galilejczykiem”. ⁶⁰ Piotr zaś rzekł: „Człowieku, nie wiem, co mówisz”. I w tej chwili, gdy on jeszcze mówił, kogut zapiał. ⁶¹ A Pan obrócił się i spojrzał na Piotra. Wspomniał Piotr na słowo Pana, jak mu powiedział: „Dziś, zanim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz”. ⁶² Wyszedł na zewnątrz i gorzko zapłakał.

Jezus wyszydzony

⁶³ Tymczasem ludzie, którzy pilnowali Jezusa, naigrawali się z Niego i bili Go. ⁶⁴ Zasłaniali Mu oczy i pytali: „Prorokuj, kto Cię uderzył”. ⁶⁵ Wiele też innych obelg miotali przeciw Niemu.

Wobec Wysokiej Rady

⁶⁶ Skoro dzień nastał, zebrała się starszyzna ludu, arcykapłani i uczeni w Piśmie i kazali przyprowadzić Go przed swoją Radę. ⁶⁷ Rzekli: „Jeśli Ty jesteś Mesjasz, powiedz nam!” On im odrzekł: „Jeśli wam powiem, nie uwierzycie Mi, ⁶⁸ i jeśli was zapytam, nie dacie Mi odpowiedzi. ⁶⁹ Lecz odtąd Syn Człowieczy siedzieć będzie po prawej stronie Wszechmocy Bożej”. ⁷⁰ Zawołali wszyscy: „Więc Ty jesteś Synem Bożym?” Odpowiedział im: „Tak. Jestem Nim”. ⁷¹ A oni zawołali: „Na co nam jeszcze potrzeba świadectwa? Sami przecież słyszeliśmy z ust Jego”.