Biblia w rok – 2 marca

Czytania na 2 marca
Księga Liczb 3 – 4
Księga Hioba 30
Ewangelia wg św. Mateusza 9

*******

Księga Liczb 3 – 4

POKOLENIE LEWIEGO

Kapłani

¹ Tak oto przedstawiała się rodzina Aarona i Mojżesza w czasie, gdy Pan mówił do Mojżesza na górze Synaj. ² Synowie Aarona mieli następujące imiona: pierworodny Nadab, następnie Abihu, Eleazar oraz Itamar. ³ Oto imiona synów Aarona, namaszczonych kapłanów, których poświęcił, by pełnili kapłańską służbę. ⁴ Nadab i Abihu umarli jednak przed Panem na pustyni Synaj, gdy chcieli złożyć w ofierze inny ogień. Nie mieli oni synów i dlatego służbę kapłańską spełniali w obecności ojca swego Aarona: Eleazar i Itamar.

Obowiązki lewitów

⁵ Przemówił znowu Pan do Mojżesza tymi słowami: ⁶ „Każ się zbliżyć pokoleniu Lewiego i postaw [je] przed kapłanem Aaronem: niechaj mu służą! ⁷ Pełniąc służbę w przybytku, troszczyć się będą wszyscy o to, o co on sam i cała społeczność winna dbać w związku z Namiotem Spotkania. ⁸ Winni strzec wszystkich sprzętów Namiotu Spotkania i wezmą na siebie staranie o to wszystko, o co winni się troszczyć Izraelici, gdy chodzi o pełnienie służby w przybytku. ⁹ Oddaj więc lewitów Aaronowi i jego synom; winni mu być całkowicie oddani ze strony Izraelitów. ¹⁰ Aaronowi i jego synom zlecisz, by pełnili powierzoną im służbę kapłańską. Gdyby się zbliżył ktoś niepowołany, ma być ukarany śmiercią”.

Wybór lewitów

> ¹¹ I rzekł jeszcze Pan do Mojżesza: ¹² „Oto Ja wziąłem lewitów spośród synów Izraela na miejsce wszystkich pierworodnych, którzy się narodzili z łona matek, dlatego lewici są moją własnością. ¹³ Do Mnie bowiem należy wszystko, co jest pierworodne. W dniu, kiedy zabijałem wszystko, co było pierworodne w ziemi egipskiej, poświęciłem dla siebie wszystko pierworodne w Izraelu, począwszy od człowieka aż do bydlęcia. Do mnie należą; Ja jestem Pan”.

Rody lewitów

¹⁴ Mówił dalej Pan do Mojżesza na pustyni Synaj tymi słowami: ¹⁵ „Dokonaj spisu wszystkich synów Lewiego według ich rodów i szczepów; wszystkich mężczyzn w wieku od jednego miesiąca wzwyż”. ¹⁶ Mojżesz więc dokonał ich spisu według rozkazu Pana. ¹⁷ A oto imiona synów Lewiego: Gerszon, Kehat i Merari. ¹⁸ Imiona zaś synów Gerszona według ich rodzin: Libni i Szimei. ¹⁹ Synowie zaś Kehata według swych rodzin: Amram, Jishar, Chebron i Uzzjel, ²⁰ a synowie Merariego według swych rodzin: Machli i Muszi. To są rodziny Lewiego według ich rodów. ²¹ Od Gerszona pochodzą rodziny Libnitów i Szimeitów; to są właśnie rodziny Gerszonitów. ²² Liczba spisanych mężczyzn w wieku od jednego miesiąca wzwyż wynosiła u nich siedem tysięcy pięciuset. ²³ Rodziny Gerszonitów rozbijały obóz za przybytkiem od strony zachodniej. ²⁴ Głową rodu Gerszona był Eliasaf, syn Laela. ²⁵ W Namiocie Spotkania mieli Gerszonici powierzoną pieczę o sam przybytek, o namiot i jego pokrycie, jak również o zasłonę wiszącą u wejścia do Namiotu Spotkania, ²⁶dalej o zasłony dziedzińca oraz o zasłonę przy wejściu na dziedziniec, który otacza przybytek i ołtarz, wreszcie o powrozy potrzebne do tej służby. ²⁷ Od Kehata pochodzą rodziny: Amramitów, Jisharytów, Chebronitów i Uzzjelitów; są to rodziny Kehatytów. ²⁸ Całkowita liczba spisanych mężczyzn, w wieku od jednego miesiąca wzwyż, wynosiła u nich osiem tysięcy trzystu ludzi przeznaczonych do pełnienia służby w przybytku. ²⁹ Rodziny Kehatytów rozbijały namioty od strony południowej przybytku. ³⁰ Głową rodu Kehatytów był Elisafan, syn Uzzjela. ³¹ Mieli się oni troszczyć o arkę i stół, o świecznik, ołtarze oraz inne sprzęty przybytku przeznaczone do służby Bożej, wreszcie o zasłonę i jej obsługiwanie. ³² Księciem książąt rodów lewickich był Eleazar, syn kapłana Aarona. On miał nadzór nad tymi, którzy pełnili służbę w świątyni. ³³ Od Merariego [pochodzą] rodziny: Machlitów i Muszytów; są to rodziny Merarytów. ³⁴ Całkowita liczba spisanych mężczyzn, w wieku od jednego miesiąca wzwyż, wynosiła u nich sześć tysięcy dwustu. ³⁵ Głową rodzin Merarytów był Suriel, syn Abichaila. Rozbijali oni namioty od północnej strony przybytku. ³⁶ Merarytom powierzono troskę o deski przybytku, ich poprzeczki, słupy razem z podstawami, wszelki sprzęt do tego należący i jego obsługę; ³⁷ dalej o słupy dziedzińca razem z ich podstawami, wreszcie o kołki i powrozy. ³⁸ Mojżesz i Aaron wraz z synami rozbijali namioty od strony wschodniej przed Namiotem Spotkania. Oni to w imieniu Izraelitów mieli pełnić służbę przy świątyni. Gdyby zaś zbliżył się ktoś niepowołany, miał być ukarany śmiercią. ³⁹ Całkowita liczba lewitów spisanych przez Mojżesza na rozkaz Pana – mężczyzn w wieku od jednego miesiąca wzwyż – wynosiła dwadzieścia dwa tysiące.

Lewici w miejsce pierworodnych

⁴⁰ Rzekł znowu Pan do Mojżesza: „Dokonaj spisu mężczyzn pierworodnych Izraelitów w wieku od jednego miesiąca wzwyż i zrób imienny ich wykaz. ⁴¹ Weź dla Mnie lewitów – bo Ja jestem Pan – w miejsce pierworodnych spośród Izraelitów, podobnie też bydło lewitów w miejsce wszystkiego, co pierworodne z bydła Izraelitów”. ⁴² Spisał więc Mojżesz, stosownie do rozkazu Pana, pierworodnych Izraelitów, ⁴³ i okazało się, że wszystkich mężczyzn pierworodnych od miesiąca wzwyż – według tego, jak zostali spisani – było w wykazie imiennym dwadzieścia dwa tysiące dwieście siedemdziesięciu trzech. ⁴⁴ Rzekł znowu Pan do Mojżesza tymi słowami: ⁴⁵ „Weź lewitów na miejsce wszystkich pierworodnych u Izraelitów oraz bydło należące do lewitów zamiast ich bydła. I będą lewici należeć do Mnie, bo Ja jestem Pan. ⁴⁶ Jako wykup za owych dwustu siedemdziesięciu trzech pierworodnych Izraelitów, którzy przewyższają liczbę lewitów, ⁴⁷ weźmiesz po pięć syklów od głowy według wagi sykla przybytku; sykl po dwadzieścia ger. ⁴⁸ Daj to srebro Aaronowi i jego synom jako wykup za tych nadliczbowych”. ⁴⁹ Wziął więc Mojżesz wykup od tych, którzy przekraczali liczbę wykupionych przez lewitów. ⁵⁰ Otrzymał srebro od pierworodnych: tysiąc trzysta sześćdziesiąt pięć syklów według wagi sykla przybytku. ⁵¹ Mojżesz oddał srebro z wykupu Aaronowi i jego synom według rozkazu Pana, tak jak polecił Pan Mojżeszowi.

Kehatyci

¹ Następnie mówił Pan do Mojżesza i Aarona tymi słowami: ² „Wyłącz spośród synów Lewiego Kehatytów, pełną ich liczbę według szczepów i rodów ³ od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, czyli wszystkich, którzy są zdolni pełnić służbę, aby wykonywali prace w Namiocie Spotkania. ⁴ Zadaniem Kehatytów będzie troska o rzeczy najświętsze. ⁵ Kiedy będzie się zwijać obóz, wejdzie Aaron z synami. Zdejmą oni zasłonę okrywającą i owiną nią Arkę Świadectwa. ⁶ Następnie położą pokrowiec ze skóry delfinów, a na tym rozciągną tkaninę całą z fioletowej purpury, wreszcie założą drążki. ⁷ Również nad stołem pokładnym rozciągną tkaninę z fioletowej purpury, na której położą misy, czasze, patery i dzbany dla ofiar płynnych; chleb ustawicznej ofiary winien się również na nim znajdować. ⁸ Następnie okryją go tkaniną karmazynową, wreszcie pokrowcem ze skór delfinów, na koniec założą drążki. ⁹ Potem wezmą tkaninę z fioletowej purpury i okryją nią podstawę świecznika łącznie z lampami, nożycami, naczyniami do knotów oraz wszystkimi naczyniami na oliwę, używanymi do jego obsługi. ¹⁰ Następnie owiną go – wraz z całym przynależnym sprzętem – pokrowcem ze skóry delfinów, i umieszczą na noszach.
¹¹ Teraz rozciągną nad złotym ołtarzem tkaninę z fioletowej purpury i okryją go okryciem ze skór delfinów i założą drążki. ¹² Następnie wezmą wszystkie pozostałe sprzęty należące do służby w świątyni, owiną je tkaniną z fioletowej purpury, okryją pokrowcem ze skór delfinów i umieszczą na noszach. ¹³ Oczyszczą następnie ołtarz z popiołu i okryją czerwoną purpurą. ¹⁴ Położą na nim wszystkie naczynia używane do służby przy ołtarzu: popielnice, widełki, łopatki, kropielnice; wszystkie te sprzęty ołtarza okryją pokrowcem ze skór delfinów i założą drążki. ¹⁵ Przy zwijaniu obozu, gdy Aaron i synowie jego skończą okrywać przedmioty święte i wszystkie przynależne do nich sprzęty, wtedy przystąpią Kehatyci, aby je ponieść. Nie wolno im jednak przedmiotów świętych dotykać; w przeciwnym razie umrą. Taką to służbę mają do spełnienia Kehatyci w Namiocie Spotkania. ¹⁶ Eleazar zaś, syn kapłana Aarona, będzie się troszczył o oliwę do oświetlenia, o pachnące kadzidło, o stałą ofiarę z pokarmów, wreszcie o olej do namaszczania. Winien czuwać nad całym przybytkiem oraz nad wszystkim, co się w nim znajduje: nad miejscem świętym i jego sprzętami”. ¹⁷ I mówił dalej Pan do Mojżesza i Aarona: ¹⁸ „Nie dopuśćcie, by szczep rodzin Kehatytów został spośród lewitów wytracony. ¹⁹ Postarajcie się raczej aby żyli, a nie musieli umrzeć, gdy się zbliżą do rzeczy najświętszych. Aaron i jego synowie przyjdą i wskażą każdemu, co ma czynić i co nosić. ²⁰ Sami jednak [Kehatyci] nie mogą przyjść, by choć przez chwilę popatrzeć na rzeczy święte; w przeciwnym razie umrą”.

Gerszonici

²¹ Mówił dalej Pan do Mojżesza: ²² „Dokonaj obliczenia Gerszonitów według rodów i rodzin. ²³ Dokonasz spisu ludzi w wieku od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, zdolnych do pełnienia służby, aby wykonywali prace w Namiocie Spotkania. ²⁴ A oto na czym ma polegać służba Gerszonitów, co mają czynić i co nosić: ²⁵ winni nosić tkaniny przybytku i sam Namiot Spotkania łącznie z pokrowcem; pokrowiec ze skór delfinów, który leży na wierzchu, oraz zasłonę [będącą] przy wejściu do Namiotu Spotkania. ²⁶ Następnie zasłony dziedzińca i zasłonę przy bramie wejściowej na dziedziniec, który otacza dokoła przybytek i ołtarz, wreszcie należące do tego powrozy i wszystkie sprzęty potrzebne do tej służby. ²⁷Wszystkie zajęcia Gerszonitów odnośnie do tego, co mają nosić i co czynić, podlegać będą rozkazom Aarona i jego synów; powierzycie ich pieczy wszystko to, co mają nosić. ²⁸ Taka będzie służba rodzin Gerszonitów co do Namiotu Spotkania. Nadzór nad nimi będzie należał do Itamara, syna kapłana Aarona.

Meraryci

²⁹ Dokonaj [również] spisu Merarytów według ich rodzin i rodów. ³⁰ Dokonasz spisu ludzi w wieku od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, zdolnych do pełnienia służby, aby wykonywali prace w Namiocie Spotkania. ³¹ Pełniąc służbę w Namiocie Spotkania będą nosić deski przybytku i należące do nich poprzeczki oraz słupy łącznie z podstawami; ³² dalej słupy otaczające dziedziniec dokoła z ich podstawami, paliki namiotu i powrozy oraz cały sprzęt do tego należący. Zrobicie imienny wykaz wszystkiego, co mają nosić. ³³ Taka będzie służba rodzin Merarytów. Co do wszystkich obowiązków swych w Namiocie Spotkania będą podlegać Itamarowi, synowi kapłana Aarona”.

Spis lewitów

³⁴ Następnie Mojżesz, Aaron i książęta społeczności dokonali spisu Kehatytów według ich rodzin i rodów, ³⁵ ludzi w wieku od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, wszystkich zdolnych do pełnienia służby i do wykonywania prac w Namiocie Spotkania. ³⁶ Spisanych według rodzin było dwa tysiące siedmiuset pięćdziesięciu. ³⁷ Są to spisani z rodzin Kehatytów: całkowita liczba tych, którzy mają pełnić służbę w Namiocie Spotkania, a których spisał Mojżesz i Aaron na rozkaz Pana, przekazany za pośrednictwem Mojżesza. ³⁸ Dokonano też spisu Gerszonitów według ich rodzin i rodów, ³⁹ w wieku od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, zdolnych do pełnienia służby i do wykonywania prac w Namiocie Spotkania. ⁴⁰Spisanych według ich rodzin i rodów było dwa tysiące sześciuset trzydziestu. ⁴¹ To była pełna liczba spisanych z rodzin Gerszonitów – wszystkich, którzy mieli pełnić służbę w Namiocie Spotkania, a których spisał Mojżesz i Aaron na rozkaz Pana. ⁴² Dokonano też spisu Merarytów według ich rodzin i rodów, ⁴³ wszystkich w wieku od lat trzydziestu do pięćdziesięciu, zdolnych do pełnienia służby i do wykonywania prac w Namiocie Spotkania. ⁴⁴ Spisanych według rodzin było trzy tysiące dwustu. ⁴⁵ To była liczba spisanych z rodzin Merarytów, a spisu tego dokonali Mojżesz i Aaron na rozkaz Pana dany Mojżeszowi. ⁴⁶ Całkowita liczba lewitów, których spisali Mojżesz, Aaron i książęta Izraela według rodzin i rodów, ⁴⁷ wszystkich spisanych ludzi, zdolnych do pełnienia służby i do wykonywania prac w Namiocie Spotkania oraz do noszenia ciężarów ⁴⁸ było osiem tysięcy pięciuset osiemdziesięciu. ⁴⁹ Stosownie do rozkazu Pana Mojżesz wyznaczył każdemu, co ma czynić i co nosić. Zostali spisani zgodnie z rozkazem, który Pan dał Mojżeszowi.

Księga Hioba 30

A teraz najpodlejsi drwią ze mnie

¹ A teraz śmieją się ze mnie
wiekiem ode mnie młodsi.
Ich ojców umieścić nie chciałem
z psami przy mojej trzodzie:
² bo cóż mi po pracy ich rąk,
gdy siły ich opuściły,
³ wynędzniali z biedy i głodu?
Zrywają rośliny pustyni,
ziemi od dawna jałowej.
⁴ Żywią się malwą i liśćmi krzewów.
Chlebem ich – korzeń jałowca.
⁵ Społeczność się ich wyrzeka,
krzyczy się na nich jak na złodzieja,
⁶ mieszkają na brzegu rzeki,
w jamach podziemnych i skałach.
⁷ Między krzewami zawodzą,
stłoczeni, nocują pod cierniem;
⁸ jak synów przestępcy i głupca
wypędza się ich z ojczyzny.
⁹ A teraz jestem przedmiotem ich fraszek
i tematem wesołych pieśni,
¹⁰ brzydzą się, omijają z dala,
nie wstydzą się pluć mi w twarz.

Motłoch ze mną walczy

¹¹ Cięciwę mą On zluźnił, zwalił mnie,
wytrącił mi wodze z ust moich.
¹² Motłoch mi stanął po prawej stronie,
nogom mym odejść rozkazał,
na zgubne skierował mnie drogi.
¹³ Zniszczył mą ścieżkę,
starał się o moją zagładę,
nie było żadnego sprzeciwu.
¹⁴ Wszedł poprzez wyłom szeroki,
wpadł jak zawierucha.
¹⁵ Nagły strach mnie ogarnął,
jak burza porwał mi szczęście.
Uciecha minęła jak chmura.

Choroba mnie powaliła

¹⁶ We łzach rozpływa się dusza,
zgnębiły mnie dni niedoli,
¹⁷ nocą kości me jak piec rozpalone,
cierpienie moje nie milknie.
¹⁸ Suknia mocno do mnie przywarła,
szczelnie przylega tunika,
¹⁹ gwałtownie do błota On mnie wrzucił,
podobny jestem do pyłu i piasku.

Nie dręcz mnie, Boże!

²⁰ Ciebie błagam o pomoc. Bez echa.
Stałem, a nie zważałeś na mnie.
²¹ Stałeś się dla mnie okrutny.
Uderzasz potężną prawicą.
²² Porywasz, zezwalasz unosić wichrowi,
rozwiewasz moją nadzieję.
²³ Wiem, że mnie prowadzisz do śmierci,
wspólnego miejsca żyjących.

Nikt mnie nie pocieszy

²⁴ Czy zniszczonemu nie podaje się ręki?
W nieszczęściu nie woła się o pomoc?
²⁵ Czy nie płakałem z innym w dzień smutku?
Współczuła z biedakiem ma dusza.
²⁶ Czekałem na szczęście – a przyszło zło,
szukałem światła – a nastał mrok.
²⁷ Wnętrze mi kipi, nie milczy,
bo spadły na mnie dni klęski.
²⁸ Chodzę sczerniały, spalony od słońca,
powstaję w gromadzie, by krzyczeć.
²⁹ Stałem się bratem szakali
i sąsiadem młodych strusiów:
³⁰ Ma skóra nad piec rozpalona,
a kości me – nad wiatr piekący,
³¹ stąd gra mi harfa żałobnie,
a głos piszczałki posmętniał.

Ewangelia wg św. Mateusza 9

Uzdrowienie paralityka

¹ On wsiadł do łodzi, przeprawił się z powrotem i przyszedł do swego miasta. ² I oto przynieśli Mu paralityka, leżącego na łożu. Jezus, widząc ich wiarę, rzekł do paralityka: „Ufaj, synu! Odpuszczają ci się twoje grzechy”. ³ Na to pomyśleli sobie niektórzy z uczonych w Piśmie: On bluźni. ⁴ A Jezus, znając ich myśli, rzekł: „Dlaczego złe myśli nurtują w waszych sercach? ⁵ Cóż bowiem jest łatwiej powiedzieć: „Odpuszczają ci się twoje grzechy”, czy też powiedzieć: „Wstań i chodź!” ⁶ Otóż żebyście wiedzieli, iż Syn Człowieczy ma na ziemi władzę odpuszczania grzechów – rzekł do paralityka: Wstań, weź swoje łoże i idź do domu!” ⁷ On wstał i poszedł do domu. ⁸ A tłumy ogarnął lęk na ten widok, i wielbiły Boga, który takiej mocy udzielił ludziom.

Powołanie Mateusza

⁹ Odchodząc stamtąd, Jezus ujrzał człowieka imieniem Mateusz, siedzącego w komorze celnej, i rzekł do niego: „Pójdź za Mną!” On wstał i poszedł za Nim. ¹⁰ Gdy Jezus siedział w domu za stołem, przyszło wielu celników i grzeszników i siedzieli wraz z Jezusem i Jego uczniami. ¹¹ Widząc to, faryzeusze mówili do Jego uczniów: „Dlaczego wasz Nauczyciel jada wspólnie z celnikami i grzesznikami?” ¹² On usłyszawszy to, rzekł: „Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. ¹³ Idźcie i starajcie się zrozumieć, co znaczy: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników”.

Sprawa postów

¹⁴ Wtedy podeszli do Niego uczniowie Jana i zapytali: „Dlaczego my i faryzeusze dużo pościmy, Twoi zaś uczniowie nie poszczą?” ¹⁵ Jezus im rzekł: „Czy goście weselni mogą się smucić, dopóki pan młody jest z nimi? Lecz przyjdzie czas, kiedy zabiorą im pana młodego, a wtedy będą pościć. ¹⁶ Nikt nie przyszywa łaty z surowego sukna do starego ubrania, gdyż łata obrywa ubranie, i gorsze robi się przedarcie. ¹⁷ Nie wlewa się też młodego wina do starych bukłaków. W przeciwnym razie bukłaki pękają, wino wycieka, a bukłaki się psują. Raczej młode wino wlewa się do nowych bukłaków, a tak jedno i drugie się zachowuje”.

Córka Jaira i kobieta cierpiąca na krwotok

¹⁸ Gdy to mówił do nich, pewien zwierzchnik [synagogi] przyszedł do Niego i, oddając pokłon, prosił: „Panie, moja córka dopiero co skonała, lecz przyjdź i włóż na nią rękę, a żyć będzie”. ¹⁹ Jezus wstał i wraz z uczniami poszedł za nim.
²⁰ Wtem jakaś kobieta, która dwanaście lat cierpiała na krwotok, podeszła z tyłu i dotknęła się frędzli Jego płaszcza. ²¹ Bo sobie mówiła: Żebym się choć Jego płaszcza dotknęła, a będę zdrowa. ²² Jezus obrócił się, i widząc ją, rzekł: „Ufaj, córko! Twoja wiara cię ocaliła”. I od tej chwili kobieta była zdrowa.
²³ Gdy Jezus przyszedł do domu zwierzchnika i zobaczył fletnistów oraz tłum zgiełkliwy, ²⁴ rzekł: „Usuńcie się, bo dziewczynka nie umarła, tylko śpi”. A oni wyśmiewali Go. ²⁵ Skoro jednak usunięto tłum, wszedł i ujął ją za rękę, a dziewczynka wstała. ²⁶ Wieść o tym rozeszła się po całej tamtejszej okolicy.

Uzdrowienie dwóch niewidomych

²⁷ Gdy Jezus odchodził stamtąd, szli za Nim dwaj niewidomi którzy wołali głośno: „Ulituj się nad nami, Synu Dawida!” ²⁸ Gdy wszedł do domu niewidomi przystąpili do Niego, a Jezus ich zapytał: „Wierzycie, że mogę to uczynić?” Oni odpowiedzieli Mu: „Tak, Panie!” ²⁹ Wtedy dotknął ich oczu, mówiąc: „Według wiary waszej niech wam się stanie!” ³⁰ I otworzyły się ich oczy, a Jezus surowo im przykazał: „Uważajcie, niech się nikt o tym nie dowie!” ³¹ Oni jednak, skoro tylko wyszli, roznieśli wieść o Nim po całej tamtejszej okolicy.

Uzdrowienie opętanego i chorych

³² Gdy ci wychodzili, oto przyprowadzono Mu niemowę opętanego. ³³ Po wyrzuceniu złego ducha niemy odzyskał mowę, a tłumy pełne podziwu wołały: „Jeszcze się nigdy nic podobnego nie pojawiło w Izraelu!” ³⁴ Lecz faryzeusze mówili: „Wyrzuca złe duchy mocą ich przywódcy”.
³⁵ Tak Jezus obchodził wszystkie miasta i wioski. Nauczał w tamtejszych synagogach, głosił Ewangelię królestwa i leczył wszystkie choroby i wszystkie słabości. ³⁶ A widząc tłumy ludzi, litował się nad nimi, bo byli znękani i porzuceni, jak owce nie mające pasterza. ³⁷ Wtedy rzekł do swych uczniów: „Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało. ³⁸Proście Pana żniwa, żeby wyprawił robotników na swoje żniwo”.