8 grudnia – Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny

PIERWSZE CZYTANIE
Rdz 3,9-15
Wprowadzam nieprzyjaźń pomiędzy potomstwo
twoje i potomstwo niewiasty

Czytanie z Księgi Rodzaju
Gdy Adam zjadł owoc z drzewa zakazanego, Pan Bóg zawołał na niego i zapytał go: „Gdzie jesteś?” On odpowiedział: „Usłyszałem Twój głos w ogrodzie, przestraszyłem się, bo jestem nagi, i ukryłem się”. Rzekł Bóg: „Któż ci powiedział, że jesteś nagi? Czy może zjadłeś z drzewa, z którego ci zakazałem jeść?” Mężczyzna odpowiedział: „Niewiasta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi owoc z tego drzewa i zjadłem”. Wtedy Pan Bóg rzekł do niewiasty: „Dlaczego to uczyniłaś?” Niewiasta odpowiedziała: „Wąż mnie zwiódł i zjadłam”. Wtedy Pan Bóg rzekł do węża: „Ponieważ to uczyniłeś, bądź przeklęty wśród wszystkich zwierząt domowych i polnych; na brzuchu będziesz się czołgał i proch będziesz jadł po wszystkie dni twego istnienia. Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie a niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę”.
Oto słowo Boże

PSALM RESPONSORYJNY
Ps 98,1-4

Refren: Śpiewajcie Panu, bo uczynił cuda.

Śpiewajcie Panu pieśń nową,
albowiem uczynił cuda.
Zwycięstwo Mu zgotowała Jego prawica
i święte ramię Jego.

Pan okazał swoje zbawienie,
na oczach pogan objawił swoją sprawiedliwość.
Wspomniał na dobroć i na wierność swoją
dla domu Izraela.

Ujrzały wszystkie krańce ziemi
zbawienie Boga naszego.
Wołaj z radości na cześć Pana, cała ziemio,
cieszcie się, weselcie i grajcie.

DRUGIE CZYTANIE
Ef 1,3-6.11-12
Bóg wybrał nas w Chrystusie przed założeniem świata

Czytanie z Listu św. Pawła Apostoła do Efezjan
Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa; który napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich – w Chrystusie. W Nim bowiem wybrał nas przez założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym. W Nim dostąpiliśmy udziału my również, z góry przeznaczeni zamiarem Tego, który dokonuje wszystkiego zgodnie z zamysłem swej woli po to, byśmy istnieli ku chwale Jego majestatu – my, którzyśmy już przedtem nadzieję złożyli w Chrystusie.
Oto słowo Boże

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Łk 1,28

Alleluja, alleluja, alleluja

Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą,
błogosławionaś Ty między niewiastami.

Alleluja, alleluja, alleluja

EWANGELIA
Łk 1,26-38
Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą

Słowa Ewangelii według świętego Łukasza
Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami”. Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz anioł rzekł do Niej: „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida. Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca”. Na to Maryja rzekła do anioła: „Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?” Anioł Jej odpowiedział: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym. A oto również krewna Twoja, Elżbieta, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, która uchodzi za niepłodną. Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego”. Na to rzekła Maryja: „Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa!” Wtedy odszedł od Niej anioł.
Oto słowo Pańskie

ROZWAŻANIA DO CZYTAŃ

Biblia jest księgą znaków i cudów, bo dla Boga nie ma nic niemożliwego. Jego słowo jest prawdą. Wszystkie Jego obietnice są wiarygodne i niezawodne. Wszystkie Jego zamysły i działania są doskonałe i jedynie mądre. Jakże niezbadane są wyroki Jego i nie do wyśledzenia drogi Jego!
Marek Ristau

***
Komentarze do poszczególnych czytań przygotowane przez Bractwo Słowa Bożego

Komentarz do pierwszego czytania
Grzech pierworodny nie polegał na zerwaniu zakazanego owocu rajskiego z drzewa poznania dobra i zła. Pierwszą, czyli tą pierworodną przyczyną, tą rysą położoną na relacji między Bogiem i ludźmi, był brak zaufania Jego słowu, a w konsekwencji miłości Boga.
Kiedy nie ma tego zaufania, pojawia się lęk i dlatego Adam z Ewą przestraszyli się Boga. Przerazili się także siebie. Zaczęli się przed Nim ukrywać i jednocześnie zaczęli odczuwać wstyd wobec siebie. Zobaczyli swoją nagość, która od chwili grzechu utraciła niewinność, gdyż odarli samych siebie z piękna zaufania. Obydwoje na własnej skórze boleśnie doświadczyli podłości szatana.
Odpowiedzią Boga na grzech człowieka jest jednak miłosierdzie. Dobry Bóg ogłasza Dobrą Nowinę, gwarantując zwycięstwo Odkupiciela w walce z szatanem. Wypowiada orędzie przebaczenia, zapowiadając zmiażdżenie łba węża przez Niewiastę. (Rdz 3, 15). Uczynił to wówczas i czyni dzisiaj, ilekroć spotyka się z ludzkim grzechem. On pierwszy poszukuje każdego z nas, wołając: Gdzie jesteś? (Rdz 3, 9) i wobec każdego w sakramencie spowiedzi świętej czyni dzieło odkupienia.

Komentarz do psalmu
Cały Psalm 98 jest przepojony atmosferą radości. Wzmacniają ją zwłaszcza słowa z wersetu 8: Niech rzeki klaszczą w dłonie, niech góry razem wołają radośnie, które stanowią personifikację, celowo użytą, by w ten sposób podkreślić nastrój panujący w sercu Psalmisty i zarazem ogromny wpływ cudów dokonanych przez Boga na cały świat stworzony. Orator jest człowiekiem, który doświadczył Bożego miłosierdzia. Jest jednym z członków narodu wybranego, który potrafi dostrzec wielkie działa zbawcze w historii Izraela. Dlatego pragnie, aby wraz z nim cała ziemia (w. 4), morze i to, co je napełnia, świat i jego mieszkańcy (w. 7) śpiewali i wychwalali Boga. Przyczyną tej radości jest fakt, że Bóg uczynił cuda (w. 1). Oryginalny tekst hebrajski zawiera konstrukcję, której nie da się wiernie przetłumaczyć: cudowne uczynił Pan zbawił….. Niemniej dość pokrewnym fragmentem biblijnym jest wers z 1 Krn 11, 14, kiedy autor natchniony opowiada, jak to Bóg był z Dawidem i pokonał Filistynów, sprawiając w ten sposób wielkie zwycięstwo – zbawienie. Niewykluczone, że czytany dzisiaj psalm jest pieśnią króla Dawida po odniesionym zwycięstwie w walce z Filistynami.
Psalmista nie zawdzięcza sobie zwycięstwa, lecz całą chwałę oddaje Bogu. Zwycięstwo (zbawienie) dokonało się dzięki mocy Boga, co zostało wyrażone za pomocą słów: prawica i ramię (w. 1). Werset 1 jest kluczowy w tym utworze. To właśnie dzięki zbawczym czynom Boga, dokonanym dzięki Jego miłosierdziu (org. hebr.: dobroci i wierności), wszyscy ludzie, cały wszechświat może cieszyć się pełnią życia. Dlatego Psalmista zachęca, aby śpiewać na cześć Pana, aby tę pieśń wykonywać przy wtórze cytry, na harfie, przy trąbach i dźwięku rogu (w. 5.6), tym bardziej, że ów Zbawiciel osobiście przyjdzie na ziemię i to już wkrótce (w. 9).

Komentarz do drugiego czytania
Podobnie jak pierwsze czytanie z dzisiejszej Liturgii Słowa, tak i drugie wskazuje na Maryję. Gdyby ktoś prosił o wyjaśnienie, co to znaczy, że Maryja została poczęta bez grzechu pierworodnego, to warto przeczytać ten hymn z Listu do Efezjan. Mówi on o pierwotnym, rajskim stanie duchowym człowieka, jeszcze przed tragedią dokonanego grzechu. Jednocześnie wskazuje na wielkość Bożego miłosierdzia objawioną w Osobie Jezusa Chrystusa, w której wszyscy grzesznicy znajdują odkupienie, czyli powrót do tego, co było na początku, co było w zamyśle i pragnieniach Boga Ojca.
Pierwszy rozdział Listu do ochrzczonych, zamieszkujących Efez dokładnie wyjaśnia, jaki był i jest cel powołania każdego z nas do istnienia. Opisuje niesamowitą godność każdej ludzkiej osoby, jej piękno i wartość w oczach Bożych. Autor błogosławi, czyli wychwala Ojca Jezusa Chrystusa. W Nim bowiem napełnił każdego człowieka wszelkim błogosławieństwem duchowym (w. 1). Zapragnął nas takimi, jakim jest Jego Syn, czyli świętymi, nieskalanymi (w. 4). Wybrał nas jeszcze przed założeniem świata (w. 4). Zatem „jestem” znaczy tyle samo, co „istnieję, gdyż Ktoś mnie zapragnął”. Parafrazując Kartezjusza, można by rzec, że wcale nie dlatego „Myślę, więc jestem”, lecz: „Jestem, bo ukochał Mnie Bóg”; „Jestem, bo zapragnęło mnie Miłosierdzie”; „Jestem umiłowany i dlatego istnieję”. To wszystko uczynił Bóg z miłości do mnie (w. 5). W tym objawił się majestat Jego łaski (w. 6), Jego miłosierdzia.
Tak wielką godnością obdarował Bóg każdego z nas. Takim pięknem duchowym Bóg obdarzył także Maryję ze względu na Syna Bożego Jezusa Chrystusa, który miał się począć jako Człowiek w Jej łonie. Do takiego piękna i my jesteśmy powołani.

Komentarz do Ewangelii
Na różne sposoby interpretowana jest scena Zwiastowania Maryi. Skupimy się dzisiaj na słowach Anioła Gabriela: znalazłaś bowiem łaskę u Boga (w. 30). Te słowa stanowią nić łączącą wszystkie dzisiejsze czytania w Liturgii Słowa. W tym wyraża się wielkość Bożego miłosierdzia. Aby dokonać dzieła odkupienia, aby przyjść na świat w ludzkiej postaci, odwieczny Bóg wybrał na swoją Matkę prostą, wiejską dziewczynę z krainy nie cieszącej się sławą (por. J 1, 46). O Maryi Bóg myślał jeszcze przed założeniem świata (zob Ef. 1, 4). Zapragnął, aby zdeptała głowę szatana (zob. Rdz 3, 15). Napełnił Ją wszelkim swym błogosławieństwem na wyżynach niebieskich (zob. Ef 1, 3), aby objawić postanowienie swej woli (Ef 1, 5), tj. posłania swego jedynego Syna na świat celem dokonania dzieła odkupienia. Nazaretańską dziewczynę – córkę Anny i Joachima, obdarował miłosierdziem, otulił łaską (gr. kecharitomene, Łk 1, 28), aby wolna od skazy grzechu pierworodnego mogła począć w swoim łonie Syna Bożego. Obdarował życzliwością (gr. euren charin), a Ona tak wzmocniona łaską (gr. charis) poprzez swoje fiat Mu dane, stała się nową Ewą, nową Matką wszystkich żyjących ludzi na całym świecie i zdeptała głowę węża (zob. Rdz 3). Wyrażenie: euren charin spotkać można w Septuagincie (greckim tłumaczeniu Biblii Hebrajskiej) m.in. wobec Noego (Rdz 6, 8), Abrahama (Rdz 18, 3), Józefa egipskiego (Rdz 39, 4), Rut (Rt 2, 10), Estery (Est 2, 17) etc. Przez nich Bóg dokonywał wielkie dzieła swego miłosierdzia. Przez Maryję Bóg przyszedł na świat, abyśmy jak Ona byli święci i nieskalani przed Jego obliczem (Ef 1, 4).
Komentarze zostały przygotowane przez s. Marię Faustynę Ciborowską ISMM

Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny

Prawda o Niepokalanym Poczęciu Maryi jest dogmatem wiary. Ogłosił go uroczyście 8 grudnia 1854 r. bullą Ineffabilis Deus papież Pius IX w bazylice św. Piotra w Rzymie w obecności 54 kardynałów i 140 arcybiskupów i biskupów. Papież pisał tak:

Ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia – mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego – została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć.

Tym samym kto by tej prawdzie zaprzeczał, sam wyłączyłby się ze społeczności Kościoła, stałby się odstępcą i winnym herezji.

Maryja od momentu swojego poczęcia została zachowana nie tylko od wszelkiego grzechu, którego mogłaby się dopuścić, ale również od dziedziczonego przez nas wszystkich grzechu pierworodnego. Stało się tak, chociaż jeszcze nie była wtedy Matką Boga. Bóg jednak, ze względu na przyszłe zbawcze wydarzenie Zwiastowania, uchronił Maryję przed grzesznością. Maryja była więc poczęta w łasce uświęcającej, wolna od wszelkich konsekwencji wynikających z grzechu pierworodnego (np. śmierci – stąd w Kościele obchodzimy uroczystość Jej Wniebowzięcia, a nie śmierci). Przywilej ten nie miał tylko charakteru negatywnego – braku grzechu pierworodnego; posiadał również charakter pozytywny, który wyrażał się pełnią łaski w życiu Maryi.

Historia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu jest bardzo długa. Już od pierwszych wieków chrześcijaństwa liczni teologowie i pisarze wskazywali na szczególną rolę i szczególne wybranie Maryi spośród wszystkich ludzi. Ojcowie Kościoła nieraz nazywali Ją czystą, bez skazy, niewinną. W VII wieku w Kościele greckim, a w VIII w. w Kościele łacińskim ustanowiono święto Poczęcia Maryi. Późniejsi teologowie, szczególnie św. Bernard i św. Tomasz z Akwinu zakwestionowali wiarę w Niepokalane Poczęcie Maryi, ponieważ – według nich – przeczyłoby to dwóm innym dogmatom: powszechności grzechu pierworodnego oraz konieczności powszechnego odkupienia wszystkich ludzi, a więc także i Maryi. Ten problem rozwikłał w XIII w. Jan Duns Szkot, który wskazał, że uchronienie Bożej Rodzicielki od grzechu pierworodnego dokonało się już mocą odkupieńczego zwycięstwa Chrystusa. W 1477 papież Sykstus IV ustanowił w Rzymie święto Poczęcia Niepokalanej, które od czasów Piusa V (+ 1572 r.) zaczęto obchodzić w całym Kościele.
W czasie objawień w Lourdes w 1858 r. Maryja potwierdziła ogłoszony zaledwie cztery lata wcześniej dogmat. Bernardecie Soubirous przedstawiła się mówiąc: „Jestem Niepokalane Poczęcie”.

Kościół na Wschodzie nigdy prawdy o Niepokalanym Poczęciu Maryi nie ogłaszał, gdyż była ona tam powszechnie wyznawana i praktycznie nie miała przeciwników.
Warto zwrócić uwagę, że teologia rozróżnia niepokalane poczęcie i dziewicze poczęcie. Niepokalane poczęcie dotyczy ustrzeżenia Maryi od chwili Jej poczęcia od grzechu pierworodnego (przywilej, cud w porządku moralnym). Dziewicze poczęcie polega natomiast na tym, że Maryja poczęła w sposób dziewiczy „za sprawą Ducha Świętego” Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa (przywilej, cud w porządku natury).

Kościół Wschodni ustalił tylko jeden typ ikonograficzny w X w. Obraz przedstawia spotkanie św. Joachima ze św. Anną przy Złotej Bramie w Jerozolimie. W tym bowiem momencie według tradycji wschodniej miał nastąpić moment poczęcia Maryi. Ikonografia zachodnia jest bogatsza i bardziej różnorodna. Do najdawniejszych typów Niepokalanej (XV w.) należy Niewiasta z Apokalipsy, „obleczona w słońce”. Od czasów Lourdes powstał nowy typ. Ostatnio bardzo często spotyka się także Niepokalaną z Fatimy. Dokoła obrazu Niepokalanej często umieszczano symbole biblijne: zamknięty ogród, lilię, zwierciadło bez skazy, cedr, arkę Noego.

Zgodnie z kanonem 1246 Kodeksu Prawa Kanonicznego w dniu dzisiejszym mamy obowiązek uczestniczyć w Eucharystii. Jednakże na mocy dekretu Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 4 marca 2003 r. Polacy są zwolnieni z tego obowiązku (ze względu na fakt, że nie jest to dzień ustawowo wolny od pracy). Nie jesteśmy zatem zobowiązani do udziału we Mszy św. i powstrzymania się od prac niekoniecznych. Jeśli jednak mamy taką możliwość – powinniśmy wziąć udział w Eucharystii.

Zobacz także:

  •  Święty Romaryk, opat