30 maja – Uroczystość Najświętszej Trójcy

PIERWSZE CZYTANIE
Pwt 4, 32-34. 39-40
Bóg jest jeden

Czytanie z Księgi Powtórzonego Prawa
Mojżesz tak powiedział do ludu: «Zapytaj dawnych czasów, które były przed tobą, zaczynając od dnia, w którym Bóg stworzył człowieka na ziemi, zapytaj od jednego krańca niebios do drugiego, czy nastąpiło tak wielkie wydarzenie jak to lub czy słyszano o czymś podobnym? Czy słyszał jakiś naród głos Boży z ognia, jak ty słyszałeś, i pozostał żywy? Czy usiłował Bóg przyjść i wybrać sobie jeden naród spośród innych narodów przez doświadczenia, znaki, cuda i wojny, ręką mocną i wyciągniętym ramieniem, dziełami przerażającymi, jak to wszystko, co tobie uczynił Pan, Bóg twój, w Egipcie na twoich oczach? Poznaj dzisiaj i rozważ w swym sercu, że Pan jest Bogiem, a na niebie wysoko i na ziemi nisko nie ma innego. Strzeż Jego praw i nakazów, które ja dziś polecam tobie wypełniać; by dobrze ci się wiodło i twym synom po tobie; byś przedłużył swe dni na ziemi, którą na zawsze daje ci Pan, Bóg twój».
Oto słowo Boże.

PSALM RESPONSORYJNY
Ps 33 (32), 4-5. 6 i 9. 18-19. 20 i 22 (R.: por. 12)

Refren: Szczęśliwy naród wybrany przez Pana.

Słowo Pana jest prawe, *
a każde Jego dzieło godne zaufania.
On miłuje prawo i sprawiedliwość, *
ziemia jest pełna Jego łaski.

Refren.

Przez słowo Pana powstały niebiosa, *
wszystkie gwiazdy przez tchnienie ust Jego.
Bo przemówił, i wszystko się stało, *
sam rozkazał, i zaczęło istnieć.

Refren.

Oczy Pana zwrócone na bogobojnych, *
na tych, którzy oczekują Jego łaski,
aby ocalił ich życie od śmierci *
i żywił ich w czasie głodu.

Refren.

Dusza nasza oczekuje Pana, *
On jest naszą pomocą i tarczą.
Panie, niech nas ogarnie Twoja łaska, *
według nadziei pokładanej w Tobie.

Refren.

DRUGIE CZYTANIE
Rz 8, 14-17
Otrzymaliśmy Ducha przybrania za synów

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian
Bracia: Wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi. Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście Ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: «Abba, Ojcze!» Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi. Jeżeli zaś jesteśmy dziećmi, to i dziedzicami: dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa; skoro wspólnie z Nim cierpimy, to po to, by wspólnie mieć udział w chwale.
Oto słowo Boże.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Por. Ap 1, 8

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu,
Bogu, który jest i który był, i który przychodzi.

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.

EWANGELIA
Mt 28, 16-20
Chrzest w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego

Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza
Jedenastu uczniów udało się do Galilei, na górę, tam gdzie Jezus im polecił. A gdy Go ujrzeli, oddali Mu pokłon. Niektórzy jednak wątpili. Wtedy Jezus podszedł do nich i przemówił tymi słowami: «Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata».
Oto słowo Pańskie.

ROZWAŻANIA DO CZYTAŃ

Bóg, który stworzył niebo i ziemię, uratował nas w Chrystusie od piekła, posyłając do serc naszych Królestwo Boże w Duchu Świętym, bo Królestwo Boże to sprawiedliwość i pokój i radość w Duchu Świętym. Wszyscy, którzy narodzili się na nowo z Ducha i są napełnieni Duchem i są prowadzeni Duchem – ci są synami Bożymi, dziedzicami Boga i współdziedzicami Chrystusa. Chrystus dał nam władzę, abyśmy mocni w Duchu, szerzyli Królestwo Boże, nie lękając się niczego, bo On jest z nami przez wszystkie dni aż do skończenia świata.
Marek Ristau

***
Komentarze do poszczególnych czytań przygotowane przez Bractwo Słowa Bożego

Komentarz do pierwszego czytania
W tym fragmencie Księgi Powtórzonego Prawa Mojżesz, chcąc umocnić Izraelitów w drodze do Ziemi Obiecanej, przypomina jak wielkie rzeczy Bóg uczynił dla nich. Ukazuje Pana Boga troszczącego się o swój lud, Boga bliskiego, przemawiającego osobiście, ochraniającego przed niebezpieczeństwem, ratującego przed zagładą w Egipcie i podczas ucieczki z kraju niewoli i wreszcie Boga wiernego swoim obietnicom.
Historia Izraelitów nie jest tylko opisem jakichś odległych, być może nawet dla kogoś bardzo ciekawych, wydarzeń. Jeśli odczytamy jej symboliczną treść, okaże się, że może być obrazem historii życia każdego chrześcijanina – obrazem mojego życia, a właściwie historią ingerencji Boga w moim życiu. Nie znam tak naprawdę dobrze historii życia innych ludzi, ale mogę spojrzeć na swoją i wtedy okazuje się, że jest to historia zbawienia – moja historia zbawienia.
Pan Bóg wybrał sobie spośród mnóstwa narodów jeden. Umiłował go bardzo. Podobnie wybrał mnie i przygarnął do serca w momencie Chrztu Świętego. Jestem Jego umiłowaną córką / umiłowanym synem. Dzień po dniu był ze mną. Prowadził mnie przez rodziców, bliskich, nauczycieli i innych ludzi, których stawiał na mojej drodze. Spotkanie trudnych ludzi też nie było przypadkowe. Wciąż uczył mnie pokory, miłości, tej bezinteresownej, do innych. Nie zawsze jestem pojętnym uczniem Pana. Czy to dostrzegam?
Zdarzało mi się popadać w niebezpieczeństwo nie z własnej winy – On tam był, zdarzało się popadać w niewolę grzechu – On mnie ratował.
Czy dziękuję Mu za to, że właśnie mnie tak bardzo ukochał?

Komentarz do psalmu
Pan Bóg spogląda na świat z zupełnie innej perspektywy niż my. Bardzo często pytamy, dlaczego tyle zła dzieje się na świecie, skąd tyle cierpienia. Wielu nie może uwierzyć w Bożą Opatrzność czuwającą nad ludzkością. Dzisiejszy psalm wysławia Boga Stwórcę i Tego, który swoją łaską wciąż wszystko podtrzymuje w istnieniu. Pan widzi każdego z nas indywidualnie. Nie jesteśmy dla Niego tylko „masą ludzką”. Zadziwiające jest to, że kieruje zarówno całymi narodami, jak i angażuje się w los każdego z nas. On to wszystko „ogarnia”. Szczególnie szczęśliwi są jednak ci, którzy Mu ufają bezgranicznie. Oni nie muszą się lękać ani w czasie głodu, ani zarazy, wojny czy innych niebezpieczeństw.

Komentarz do drugiego czytania
Jaki jest mój obraz Pana Boga? Kim On jest dla mnie? Prawie każdy z nas słyszał o tylu fałszywych określeniach Boga: że jest Sędzią, który za dobro wynagradza, a za zło karze, że zbiera nasze dobre uczynki i im więcej ich nazbieramy, tym bardziej będzie nam przychylny, że i tak wszystko przewidział i nie mamy miejsca w naszym życiu na wolność i własny wybór, bo i tak będzie wszystko, jak ma być, że jest daleko i nie interesuje się nami.
List do Rzymian uświadamia nam dzisiaj, że jeśli otrzymaliśmy Chrzest Święty i świadomie otwieramy się na Bożego Ducha, jesteśmy Jego dziećmi. Możemy do potężnego Boga – Stwórcy i Pana całego kosmosu mówić „Tatusiu” – Abba. Nie musimy „zbierać” dobrych uczynków, nie musimy się bać. Jeśli to rozumiemy, to pragniemy Go wychwalać, dziękować Mu i czynić dobro czy też przyjąć cierpienie z miłości do Boga – naszego Tatusia.

Komentarz do Ewangelii
Ostatnie prośby, polecenia przed rozstaniem z najbliższymi czy też przed śmiercią, są syntezą, kwintesencją tego, co najważniejsze. Jezus mówi uczniom: „nauczajcie wszystkich, udzielajcie Chrztu św., uczcie zachowywać w życiu wszystko, co wam przekazałem, nic nie zmieniając” i na końcu daje podnoszącą na duchu obietnicę.
Jest to zadanie dla kapłanów.
Zadanie dla osób konsekrowanych.
Zadanie dla wszystkich ochrzczonych.
Zadanie dla mnie.
Najpierw sama muszę wypełniać polecenia Jezusa. Potem mogę głosić je innym.
Czy o własnych siłach mogę je wypełniać i głosić? Pan powiedział przecież, że bez Niego nic nie mogę uczynić. Nic, co miałoby prawdziwą wartość. To Jezusowi dana jest wszelka władza na niebie i na ziemi. Jestem przedłużeniem Jego Serca, Jego ust, Jego dłoni i mam obietnicę, że nigdy mnie nie opuści, będzie ze mną przez wszystkie dni aż do końca mojego życia.
Komentarze zostały przygotowane przez Elżbietę Marek

Trójca Święta

Wiara w jednego Boga w trzech Osobach jest jednym z najbardziej specyficznych elementów chrześcijaństwa. Żadna inna religia tej tajemnicy nie podaje do wierzenia. Istnienie Trójcy Świętej jest dogmatem naszej wiary. Samym ludzkim rozumem nie doszlibyśmy do tej prawdy. Objawił nam to Jezus Chrystus. Jest wiele miejsc, na których Pan Jezus mówi o swoim Ojcu jako odrębnej Osobie-Bogu. Można przytoczyć kilkadziesiąt miejsc w Ewangeliach, gdzie jest mowa o Duchu Świętym jako równym Ojcu i Synowi i jako o odrębnej od nich Osobie. Gdy archanioł zwiastuje Maryi, że zostanie Matką, Ewangelista wyraźnie zaznacza, że to Bóg go posłał, aby Jej zwiastować, iż porodzi Syna Bożego – i że stanie się to za sprawą Ducha Świętego (Łk 1, 30-35).

Przy chrzcie Pana Jezusa objawia się cała Trójca Święta: Syn Boży stoi na brzegu, Bóg Ojciec daje Mu świadectwo głosem a Duch Święty jawi się nad Jezusem w postaci gołębicy (Łk 3, 22-23). Zanim Pan Jezus wstąpił do nieba, powiedział Apostołom te znamienne słowa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego” (Mt 28, 19). Kiedy Chrystus zapowiada zesłanie Ducha Świętego na Apostołów, mówi: „Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Pocieszyciela da wam” (J 14, 16). „Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy” (J 14, 26). „Gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie” (J 15, 26).

Już Apostołowie podjęli tajemnicę Trójcy Świętej: „Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi” (2 Kor 13, 13). „Tym zaś, który umacnia nas wespół z wami w Jezusie Chrystusie i który nas namaścił, jest Bóg. On też wycisnął na nas pieczęć i zostawił zadatek Ducha w sercach naszych” (2 Kor 1, 21-22). „Piotr, Apostoł Jezusa Chrystusa do wybranych. (…) Według tego, co przewidział Bóg Ojciec, aby w Duchu zostali uświęceni” (1 P 1, 1).
Tajemnica Trójcy Świętej przekracza możliwości naszego pojmowania. Dlatego nie dziwne, że właśnie na tę prawdę od samego początku istnienia Kościoła skierowane były najliczniejsze ataki heretyków, określane wspólnym mianem antytrinitaryzmu. Już pierwsze sobory powszechne Kościoła stanowczo potępiły te błędy i w swoich symbolach wiary dały jasny wykład nauki chrześcijańskiej. Podobnie także pierwsi pisarze Kościoła kładą tę tajemnicę jako fundament wiary. Św. Klemens Rzymski, papież (+ ok. 97) pisze w liście do Koryntian: „Czy nie jednego Boga (Ojca) mamy i jednego Chrystusa i jednego Ducha łaski, wylanego na nas?” Św. Ignacy Męczennik (+ ok. 117) pisze do Magnezjan: „Jak Chrystus jest uległy Ojcu według ciała, tak i Apostołowie Chrystusowi, Ojcu i Duchowi”. W wyznaniu wiary z wieku III spotykamy słowa: „Wierzę w Boga Ojca wszechmogącego i w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, naszego Pana, który narodził się z Maryi przez Ducha Świętego”. W tym samym czasie św. Dionizjusz z Aleksandrii (+ 265) pisze wprost o istnieniu w jednym Bogu Trójcy. Wyznanie wiary, które nam przekazał pierwszy powszechny sobór w Nicei w roku 325, nie tylko odróżnia odrębność osób w Bogu, ale z całą mocą podkreśla również ich jedność w naturze. Jeszcze szerzej tę prawdę rozwinęły sobory: Konstantynopolitański I (381), Efeski (431) i Chalcedoński (451). Na temat tajemnicy Trójcy Przenajświętszej napisali całe traktaty: św. Atanazy (+ 373), św. Grzegorz z Nazjanzu (+ 390), św. Cyryl Aleksandryjski (+ 444) i św. Augustyn (+ 430). Wykazywali oni, (a także wielu innych po nich) nie tylko istnienie tej prawdy, ale usiłowali określić także jej naturę, oczywiście w granicach dostępnych dla rozumu.

Prawda o tajemnicy Trójcy Przenajświętszej jest dla nas o tyle istotna, że przedstawia Pana Boga, jakim jest sam w sobie. Pan Bóg jest jeden w swojej naturze, ale w trzech osobach. Osoby Boskie różnią się między sobą rzeczywiście tak, że jedna osoba nie jest osobą drugą. Nie różnią się jednak naturą ani też przymiotami, ani też działaniem, które jest wspólne. Mają wspólną naturę Bożą, wszystkie przymioty i działania Boże. Osoby różnią się między sobą jedynie pochodzeniem: Bóg Ojciec nie pochodzi od nikogo, Syn Boży pochodzi przez odwieczne i duchowe zrodzenie od Ojca, Duch Święty pochodzi przez wspólne tchnienie miłości Ojca i Syna. Pierwszą osobę wyróżnia ojcostwo, drugą osobę – synostwo, a trzecią – pochodzenie od Ojca i Syna. Tyle zdołała określić teologia katolicka na podstawie tekstów Pisma świętego i pism Ojców Kościoła.

Odrębny obchód ku czci Trójcy Świętej powstał w liturgii stosunkowo późno, bo dopiero w wieku XI. W roku 1334 papież Jan XXI rozszerzył go na cały Kościół. Św. Rupert, opat z Ottobeuren (+ ok. 1180), zna to święto i tak tłumaczy, dlaczego zostało ono umieszczone w najbliższą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego: „Albowiem wkrótce po Zstąpieniu Ducha Świętego prawda Chrystusowa i chrzest przez Niego nakazany w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego były udzielane po całym świecie. Tak przeto uroczystość dzisiejsza jest najpiękniejszym zamknięciem cyklu zbawienia”. W Polsce z tym dniem kończy się również czas Spowiedzi i Komunii świętej wielkanocnej.

Dla pogłębienia wśród wiernych nabożeństwa do Najświętszej Trójcy Kościół w swoich modlitwach liturgicznych dodaje: „Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu”. Kościół we wszystkich swoich modlitwach wzywa Boga w trzech Osobach: każdą modlitwę liturgiczną kończy wezwaniem Trójcy Najświętszej. Modlitwę „Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu” miał już wprowadzić Sobór Nicejski I w roku 325. Synod w Narbon (589) nakazał kapłanom każdy psalm kończyć tą piękną modlitwą, co trwa po nasze czasy i znajduje swe odbicie także w Liturgii Godzin. W wieku XII został założony zakon trynitarzy dla uczczenia tej tajemnicy (w roku 1198). Jego fundatorami byli: św. Jan z Matha i św. Feliks Valois. Zatwierdził ten zakon papież Innocenty III. Szczególnym czcicielem Trójcy był św. Patryk (+ ok. 461), apostoł Irlandii. Tajemnicę Trójcy Przenajświętszej miał on tłumaczyć obrazem trójlistnej koniczyny. Do dnia dzisiejszego w jego święto (17 III) Irlandczycy przypinają sobie do ubrania liść koniczyny.

Z symboliką Trójcy po raz pierwszy spotykamy się w sztuce chrześcijańskiej już w wieku IV. Na sarkofagu, który można oglądać w Muzeum Laterańskim, Trójca Najświętsza jest przedstawiona w postaci trzech osób ludzkich. W bazylice św. Pawła w Rzymie z V wieku spotykamy inny symbol: Boga Ojca jako osobę ludzką, Syna Bożego w postaci baranka i Ducha Świętego w postaci gołąbka. Symbolem późniejszym jest trójkąt, który często otaczano słońcem na wyrażenie natury Boskiej. Bardzo dawnym symbolem Trójcy Przenajświętszej był trianguł, który diakon zapalał w Wielką Sobotę w obrzędzie poświęcenia światła. Są to umieszczone na jednym drążku trzy świece na trzech rozgałęzieniach. Również starożytnym symbolem jest litera Y, którą tworzą trzy równe ramiona. Symbolem bardziej skomplikowanym, ale bardziej wymownym są trzy koła w trójkącie, tak umieszczone, że wzajemnie się wypełniają. Od wieku XII bardzo rozpowszechnił się symbol: Boga Ojca w postaci starca, siedzącego na tronie, Syna Bożego, rozpiętego na krzyżu, który jest oparty o kolana Boga Ojca i Ducha Świętego w postaci gołębicy.